Op vrijdag 17 mei wordt het allereerste klimaatexamen van Nederland afgenomen. Meer dan 200 examenkandidaten nemen deel aan het examen dat in 11 steden wordt afgenomen en ook online beschikbaar is. In mei worden traditioneel de eindexamens afgenomen op middelbare scholen. Voor bijna 200.000 scholieren is dit een belangrijk moment in hun leven. Het onderwerp waar ze tijdens hun leven sowieso mee te maken krijgen, werd dit jaar voor het eerst geëxamineerd: Klimaatverandering. Bij dit examen zijn de rollen echter omgedraaid: volwassenen zitten in de examenbankjes en de surveillance wordt uitgevoerd door scholieren.

Het begint bij onderwijs

“Klimaatverandering gaat sneller dan dat we tot nu toe aannamen. De oorzaak – het verbranden van fossiele brandstoffen wat tot een versterkt broeikaseffect leidt – is bij de meeste Nederlanders inmiddels wel duidelijk. Wat de verstrekkende gevolgen hiervan zijn, is veelal een stuk onbekender. Onderwijs hierover is essentieel om de transitie naar een duurzame economie te maken.” aldus Yvonne Gerritsen van Darel Education.

Primeur in Utrecht

De Universiteit Utrecht en het KNMI waren direct enthousiast toen ze werden benaderd om het klimaatexamen samen te ontwikkelen. Margo van der Starre, vicevoorzitter van het college van bestuur van de Universiteit Utrecht zegt: “De Universiteit Utrecht focust op interdisciplinair onderzoek in vier thema’s, waaronder Pathways to Sustainability. We onderzoeken complexe vraagstukken zoals klimaatverandering over de grenzen van disciplines heen. Het klimaatexamen helpt kennis over klimaatverandering op een originele manier te verspreiden, daarvoor stellen we graag de oudste collegezaal van de stad beschikbaar”. Bart Verheggen, senior klimaatadviseur van het KNMI vult aan: “De gevolgen van klimaatverandering raken iedereen: de recente problemen in de landbouw door het natte voorjaar zijn hier een goed voorbeeld van. Juist daarom is het van belang dat ook de oplossingen, waar iedereen aan kan bijdragen, onder de aandacht worden gebracht.”.

De jeugd heeft de toekomst

Omdat scholieren in de examenperiode al erg druk zijn, is het klimaatexamen primair gericht op volwassenen. Isabel Zimmermann, expert onderwijs van de Jonge Klimaatbeweging licht toe: “Het is de huidige generatie directeuren, CEO’s en ondernemers die nu een duurzame koers moeten inslaan. Maar laten we niet vergeten dat jongeren een cruciale rol spelen in het vormgeven van deze koers. Het is daarom belangrijk dat jongeren worden betrokken bij deze belangrijke besluitvormingsprocessen.” Emma Cai, secretaris van het LAKS, hielp mee in de voorbereidingen van het online examen. “Dat het klimaatexamen wordt gemaakt door volwassenen is heel belangrijk. Leerlingen ervaren klimaatstress, maar de oudere generaties lijken deze stress minder te voelen. Met meer kennis kunnen volwassenen meer overwogen keuzes maken voor hun kinderen en toekomstige generaties.”.

Energie voor verandering

Om klimaatverandering een halt toe te roepen is de energietransitie, waarbij we van fossiele brandstoffen overschakelen op duurzame energie, cruciaal. De energietransitie heeft in Nederland sinds het klimaatakkoord uit 2019 een flinke vaart genomen. De CEO van Energie Beheer Nederland, Jan Willem van Hoogstraten, benadrukt dat de energietransitie in veel opzichten een enorme opgave is, nu en in de toekomst. “Het raakt ons allemaal, iedereen op alle niveaus zal een bijdrage moeten leveren om van de transitie een succes te maken.”

Netwerk van klimaatburgemeesters omarmt het initiatief

Initieel was het idee om het klimaatexamen te testen in Utrecht. Maar toen het netwerk van klimaatburgemeesters er lucht van kreeg, was het hek van de dam. Binnen twee weken sloten ook de steden Almelo, Bussum, Delft, Den Bosch, Den Haag, Haarlem, Heerde, Leiden,  Leidschendam – Voorburg en Renkum zich aan. Gezien dit enthousiasme lijkt een landelijke uitrol in 2025 voor de hand te liggen. Om iedereen de kans te geven om zich hiervoor nu al voor te bereiden is de lesstof op de website van Klimaatexamen.nl beschikbaar en kan daar ook een online test worden gedaan.

Over het klimaatexamen

Het klimaatexamen is een initiatief van Darel Education en wordt ondersteund door zowel het Landelijk Aktie Komitee Scholieren (LAKS) en de Jonge klimaatbeweging, als door gerenommeerde instanties als het KNMI, de Universiteit van Utrecht en Energiebeheer Nederland.