De deelnemers van ENZuid (Economisch Netwerk Zuid-Nederland) presenteerden woensdag 24 juni online de startnotitie ‘Groene chemie, nieuwe economie – Ketentransitie in de procesindustrie’. In deze startnotitie pleiten de deelnemers voor grootschalige toepassing van hernieuwbare grondstoffen in en elektrificatie van de procesindustrie. De fabricage van kunststoffen en kunstmest kan hiermee substantieel verduurzaamd worden. Tijdens de online top werd deze startnotitie overhandigd aan Focco Vijselaar van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat en Diederik Samsom van de Europese Green Deal. 

Door het verbinden van de chemiebedrijven in Limburg, Noord-Brabant en Zeeland met de maakindustrie, agro- en recyclingbedrijven in de regio, zijn kansrijke innovaties in beeld gekomen. ENZuid nodigt de industrie, scale-ups, MKB, overheden en intermediairs uit samen een actie-agenda te ontwikkelen voor deze opschalingsprojecten.

Arnold Stokking (ENZuid-aanjager en managing director Brightsite): “Circulariteit van grondstoffen is belangrijk voor flinke CO2-reductie in de chemie. Het versneld opschalen van innovaties is zowel goed voor de klimaatdoelstellingen als voor de regionale economie en werkgelegenheid. Het unieke van het ENZuid-initiatief is dat alle betrokkenen samen optrekken. Naast de grote chemiebedrijven, ook de nieuwe toeleveranciers vanuit bijvoorbeeld de agro-sector en de hightech-maakindustrie met kennisinstellingen, overheden en triple-helix organisaties”.

Transitie resulteert in nieuwe bedrijvigheid

Een van de grootste maatschappelijke uitdagingen is het halen van de klimaatdoelstellingen. De Klimaatagenda en het Klimaatakkoord streven naar een energietransitie en een volledig circulaire economie in 2050. Klimaat en economie gaan hand in hand. De noodzakelijke vernieuwing van de procesindustrie zal nieuwe bedrijvigheid en werkgelegenheid opleveren vanuit toelevering van hernieuwbare materialen uit de agro- en recyclingsector. Het biedt een nieuwe markt voor de high- tech maakindustrie voor het elektrificeren van processen. Het ENZuid-initiatief streeft ernaar innovaties versneld toe te passen, door het vormen van nieuwe ketens van grote en kleine bedrijven.  Het plan werkt toe naar concrete business cases, die bijdragen aan de uitdagingen in het Nederlandse klimaatbeleid en de Green Deal van Europa.

Meerjarig actieplan om op te schalen

ENZuid heeft geïnventariseerd hoe het proces – om tot substantiële CO2-reductie komen kan worden aangejaagd. We zien dat er nieuwe ketens ontstaan en grote bedrijven als DOW en SABIC in dialoog gaan met scale-ups en MKB. Binnen de regio hebben we diverse triple-helix regio’s en organisaties die het proces van opschaling kunnen faciliteren en begeleiden. Samenwerking met de haven van Rotterdam en de chemieclusters in Vlaanderen en Noordrijn-Westfalen biedt ook mogelijkheden voor synergie en verdere opschaling. Deze aanpak onderscheidt zich van andere initiatieven, doordat het gericht is op opschaling van innovatieve oplossingen voor de inzet van afval, hernieuwbare grondstoffen en elektrificatie van processen. Met als doel industrieel relevante demonstraties in 2025. Met een analyse van kansen en knelpunten voor vergroening van de chemie zijn er negen concrete initiatieven uit de regio Zuid-Nederland geïdentificeerd, die significant kunnen bijdragen aan de CO2-reductie doelen.

Opvallend is dat er nog weinig aandacht voor circulariteit van grondstoffen is (de grondstoftransitie, naast de energietransitie). Dit onderwerp wordt nu door ENZuid met een brede coalitie geagendeerd. Circulaire oplossingen zijn nog vrijwel nergens op industriële schaal aangetoond en nog niet economisch haalbaar. De huidige oplossingen gebaseerd op olie en gas zijn zeer efficiënt en daarmee goedkoop, maar ook vervuilend; met name bij afvalverbranding van producten. Het aantonen van de economische haalbaarheid van groene technologieën, met eerste opschaling tot 2025, is nodig om het halen van de klimaatdoelstellingen in 2030 en 2050 in beeld te krijgen.

Concrete initiatieven gepresenteerd

In het uitgewerkte concept-plan ‘Ketentransitie in de procesindustrie’ worden negen kansrijke opschalingsprojecten beschreven. Het betreft bijvoorbeeld verwerking van biogrondstoffen, het omzetten van plastic afval tot nieuwe bruikbare chemische bouwstenen en elektrische processen om moleculen te splitsen en nieuwe materialen te vormen. Om te zorgen dat deze initiatieven daadwerkelijk tot bloei komen, wordt de komende maanden verder gewerkt aan:

  • het vormen van nieuwe ketens om langjarige toelevering en afname van recycled materiaal veilig te stellen;
  • het uitwerken van financieringsmogelijkheden;
  • het aangaan van het gesprek met overheden om subsidieprogramma’s op deze transitie te richten.

Over EnZuid

Economisch Netwerk Zuid-Nederland (ENZuid) is het strategisch samenwerkingsverband van acht triple-helix organisaties in Zuid- Nederland en de provincies Zeeland, Noord-Brabant en Limburg. Centraal staat business maken van missie-gedreven innovatie. ENZuid realiseert versnelling door een krachtige regionale innovatiestrategie en schakelt in Europees verband. ENZuid verknoopt en bouwt voort op de regionale triple-helix netwerken van overheid, bedrijfsleven en kennisinstellingen.