Zorgverleners roepen de overheid op om klimaat en gezondheid met spoed te integreren in het onderwijs, binnen de zorg en in het overheidsbeleid. “Dit is onze laatste afslag richting een oplossing voor de klimaatcrisis.” Dat schreven twaalf zorgprofessionals onlangs aan Rob Jetten, de minister van Klimaat en Energie, en andere bewindvoerders. Ze worden gesteund door een alliantie van hoogleraren, wetenschappers en artsen, waaronder arts en rector-magnificus prof. dr. Han van Krieken van de Radboud Universiteit. Onlangs sloten meer dan 75 organisaties zoals het Rode Kruis Ziekenhuis, de Nederlandse Vereniging van Spoedeisende Hulp Artsen, zorgverzekeraar coöperatie VGZ en banken zich massaal aan. De alliantie vertegenwoordigt inmiddels honderdduizenden mensen.

Het initiatief voor de brief is genomen door negen jonge zorgverleners die betrokken zijn bij het verduurzamen van de zorg en daarbij tegen grenzen oplopen. Duurzaamheid ontbreekt nog volledig als kwaliteitsindicator in de zorg. Volgens de brievenschrijvers komt dat mede doordat de relatie tussen mens, natuur en gezondheid niet is verweven in het onderwijssysteem en daardoor ook niet vanzelfsprekend binnen de zorg. Ook missen zij duidelijke en bindende klimaatdoelen vanuit de overheid voor de zorg en ontbreekt prioritering van gezondheid binnen overheidsbeleid.

“De zorgsector is even vervuilend als Tata Steel en de kolencentrale Eemshaven bij elkaar, dat is minstens 7% van de totale CO2 uitstoot van Nederland”, zeggen arts Inge Schepens (Zorg voor Klimaat) en verpleegkundige Annemarie Bergsma (De Duurzame Verpleegkundige). Zo berekende de intensive care van het Erasmus MC dat één dag opname op de IC van één patiënt gelijkstaat aan de kap van 200 vierkante meter bos, 2.000 kilometer autorijden en verbruik van meer dan 15.000 liter water. Een doorsnee ziekenhuis produceert daardoor al snel 430.000 kg afval per jaar.

“Steeds meer zorgverleners worstelen met het besef dat ook de zorg zelf schade toebrengt aan het klimaat en onze leefomgeving.” Tropenarts en huisarts Jorieke van der Stelt (Zorg voor Klimaat) vult aan: “Tegelijkertijd weten we dat de combinatie van de klimaatcrisis, milieuvervuiling én verlies van biodiversiteit de grootste bedreiging vormt voor de volksgezondheid. Het nu uitblijven van gerichte overheidsactie ontneemt onze kinderen het recht op een veilige toekomst. We zien nu al als gevolg van klimaatverandering en milieuvervuiling een toename van infectieziekten, hittestress, psychische klachten, allergieën, longaandoeningen, hart- en vaatziekten, en neurologische ziekten, met bijbehorende stijgende druk op de zorg en zorgkosten. In onze medische opleidingen is hier echter onvoldoende aandacht voor, de zorg is niet voorbereid op de gevolgen van de klimaatcrisis. En dat is kenmerkend voor het gehele onderwijssysteem; wij missen de top-prioritering van klimaat en gezondheid en laten zo enorme kansen liggen om samen in ons land aan een klimaatbestendige toekomst te werken.”

In de brief doen de schrijvers drie concrete voorstellen. Ze willen de relatie tussen mens, dier en ‘de gezondheid van de aarde’ (deze relatie ook wel bekend als ‘Planetary Health’) in het gehele onderwijs terug laten komen, door ondersteuning van een onafhankelijk aan te stellen Planetary Health Expertpanel. Tenslotte pleiten ondertekenaars voor een interdepartementale taskforce bestaande uit de ministeries EZK, VWS, OCW, LNV, IenW en BZ, waarbinnen de aandacht voor klimaat en gezondheid op alle beleidsterreinen geprioriteerd gaat worden, alsmede het faciliteren van verduurzaming van de zorg. Daarmee benadrukken ze dat klimaat en gezondheid een leidend uitgangspunt moeten zijn van al deze beleidsterreinen.

De initiatiefnemers kregen binnen een week massale steun van uit uiteenlopende hoeken: gezondheidszorgorganisaties, onderwijsinstanties, beroepsverenigingen zoals de koepel Artsen Maatschappij + Gezondheid, ABN AMRO – sector healthcare, en verschillende wetenschappers en hoogleraren op persoonlijke titel, zoals Jet Bussemaker, Jan Rotmans en longarts Wanda de Kanter. Er werd op 1 februari ook een steun petitie gelanceerd.

Het initiatief past in een bredere beweging waarin de zorg zich uitspreekt over de noodzaak van klimaatactie. De World Health Organization noemt de klimaatcrisis, milieuvervuiling en biodiversiteitsverlies de grootste bedreiging voor de mensheid. Recent riepen meer dan 350 internationale gezondheidsorganisaties en 200 medische tijdschriften zoals The Lancet wereldleiders al op tot stevige actie van Westerse landen; “Wealthy nations must do much more, much faster”.  Kortom, we moeten allemaal nu aan de slag voor behoud van een veilige toekomst.

Organisaties en prominenten kunnen hier tekenen. Individuen kunnen de petitie tekenen die is gelanceerd via de website Zorg voor Klimaat.

Foto: Saif Ahmed