Bijna veertig culturele instellingen uit de vier grote steden Amsterdam, Rotterdam, Utrecht en Den Haag, nemen deel aan de Zero Waste Expeditie Cultuur. In acht modules wordt een trektocht ondernomen door de eigen afvalstroom. Het doel: afval wordt grondstof, ofwel: zero waste. Dat de expeditie soms een barre tocht is, wordt duidelijk als de deelnemers onderweg hun ervaringen delen.

De expeditie staat onder leiding van Bureau 8080, een adviesbureau op het gebied van cultuur, duurzaamheid en binnenstedelijke gebieden, in opdracht van Rijkswaterstaat, programma VANG Buitenshuis.

Extra expeditietijd door coronacrisis

De Zero Waste Expeditie Cultuur was nog maar net van module 1 (inzicht krijgen in de huidige situatie) in module 2 beland (sorteerproef; wat zit er precies in ons restafval), toen de coronacrisis begon. De gedwongen sluiting van theaters, concertzalen, musea en filmhuizen bleek voor dit programma een onverwacht voordeel op te leveren: er ontstond binnen de organisaties meer tijd om op expeditie te gaan.

Digitale bijeenkomst Zero Waste Expeditie Cultuur: op Koers!

Eind mei deelden de deelnemers hun ervaringen tijdens de digitale bijeenkomst Zero Waste Expeditie Cultuur: op Koers! Een kort filmpje laat zien welke initiatieven in de cultuursector het afgelopen jaar zijn opgepakt: van eigen wasbare mondkapjes naar hergebruik van achtergelaten paraplu’s tot het wegbrengen van gft afval naar de kinderboerderij in de buurt.

Inspiratie in Enschede

Marco Rouw is manager techniek & productie van het Wilminktheater en Muziekcentrum Enschede. Hij is al jaren bezig om duurzaamheid te integreren in de bedrijfsvoering van het Muziekkwartier. Met succes.

Voor Marco was het integreren van duurzaamheid in de organisatie een zoektocht: “Ik heb met verschillende afvalverwerkers gesproken om er zeker van te zijn dat ons gescheiden plastic ook echt gerecycled zou worden. Gft scheiden is prima maar dan moet het snel opgehaald worden want je wilt geen vliegenplaag.

En het vinden van de juiste nog enigszins betaalbare afvalbak waarin gescheiden kon worden ingezameld was ook niet makkelijk. Vervolgens bleven onze kantoormedewerkers werkelijk álles in het prullenbakje onder hun bureau gooien!” Rouw greep resoluut in. “We hebben de prullenbakjes weggehaald. Ach, zo kom je elkaar nog eens tegen op de gang, zei ik.”

Tip: zorg voor draagvlak en neem inkoop mee

Wat is zijn tip voor collega’s die nog aan het begin van de expeditie staan? Rouw:

“Zorg voor draagvlak. De hoe-vraag komt vaak terug. Mensen denken al snel dat het extra werk is, of dat er overal containers in de weg gaan staan. Een vast onderwerp van onze personeelsbijeenkomsten is nu duurzaamheid – het werkt heel goed om successen te delen.

En neem de inkoop mee in je keuzes om afval te reduceren. Zo ontdekten we tijdens de sorteerproef dat er in het Muziekkwartier zes verschillende koffiebekertjes werden gebruikt. Nu hebben we nog maar één type bekertje dat gerecycled kan worden.”

Kroonluchters en park op het dak

De ervaringen van Edwin Steketee, hoofd events & facilities van De Doelen Rotterdam, zijn vergelijkbaar positief. Ook hij haalde de prullenbakjes op kantoor weg. “Wij zijn nu bezig met het voorkomen van afval samen met congresorganisatoren.”

De Doelen startte twee jaar geleden met de Zero Waste Expeditie, als logische invulling van de MVO aanpak van het bedrijf. De voorbeelden die hij noemt, spreken voor zich:

“Er hangen dertig kroonluchters in De Doelen, elk met tweehonderd gloeilampjes. Afgelopen jaar zijn de laatste lampjes vervangen door led lampjes. Ons dak, voorheen een saaie ruimte, is nu een groen park. De plantjes gaan er deze week in en het park is straks toegankelijk voor concertbezoekers en congresgangers. In de toekomst hopen we concerten te kunnen geven vanaf het dak.”

Afval voorkomen bij de catering

Bij de catering kan je veel afval voorkomen, vertelt Steketee. “Bij ons is het pauzedrankje inbegrepen. Dan heb je het over 1.200 glazen wijn per keer! Als je die uit flessen moet schenken, levert dat een berg glaswerk op. We gebruiken nu fusten van 20, 30 liter met een tapje. De leverancier heeft financieel bijgedragen aan de tapinstallatie. Ook gaan we actief het gesprek aan met organisatoren van congressen. Die bestelden standaard voor de lunch vijf broodjes per congresganger. Dat is veel te veel. Voor ons leuk om te verkopen maar weggooien wil je niet. We moesten praten als Brugman maar de bestelling is nu standaard drie broodjes per persoon.”

Collectieve aanpak

Steketee: “Wij zitten midden in Rotterdam, naast het Conservatorium, het Plaza, het Casino en het Marriott hotel. We gaan met de gemeente en deze organisaties om de tafel om te kijken of we collectief onze afvalinzameling kunnen organiseren. Niet eenvoudig maar een collectieve aanpak kan er voor zorgen dat er minder vuilniswagens nodig zijn die de smalle straatjes blokkeren.”

Voorbeeldfunctie

Johanna Minnaard van Rijkswaterstaat vindt dat de cultuurinstellingen trots mogen zijn op wat ze hebben bereikt. “Wij werken ook met andere sectoren, zoals sport, onderwijs en zorg. Cultuur heeft een voorbeeldfunctie voor het grote publiek, het bereik is groot en direct zichtbaar.”

Samenwerking met gemeenten

Minnaard is ook tevreden over de samenwerking met de verschillende gemeenten. “We zien dat ook zij samen met ondernemers en organisaties zoeken naar manieren om bedrijfsafval te voorkomen.

We zijn er nog niet: samen met bedrijven, gemeenten en organisaties moet er nog een tandje bijgezet worden om de transitie naar een circulair Nederland in 2050 te kunnen realiseren. De cultuursector toont aan dat er veel mogelijk is.

Laat dat zien! Roep collega’s op hetzelfde te doen, zoek samenwerking en zet het onderwerp op de agenda. En blijf op de hoogte van de ontwikkelingen want die gaan hard.”