In een evaluatie van 25 jaar ervaring op Warmonderhof concludeert het Louis Bolk Instituut dat een zelfvoorzienend kringloopbedrijf ook in de huidige context economisch haalbaar en duurzaam is, dat er enkele ontwikkelpunten zijn en dat beperking van de vleesconsumptie cruciaal is voor een consumptiepatroon met hoofdzakelijk regionale producten.
Kringlooplandbouw is tot doelstelling verheven door dit kabinet. Maar velen vragen zich af: is het wel een echte kringloop als grote hoeveelheden veevoer en (kunst)mest worden aangevoerd, veel producten worden geëxporteerd en veel voedsel wordt geïmporteerd? Anderen betogen dat het sluiten van kringlopen niet realistisch is en economisch onhaalbaar. Jan de Wit: “De discussie over kringlooplandbouw wordt, net als die over biologische landbouw, gedomineerd door vage verhalen, stevige stellingnames en een beperkte interesse in de veelzijdige praktijkervaringen. Wij hebben het gemengde biologisch-dynamische leerbedrijf Warmonderhof kritisch geëvalueerd omdat ze daar al 25 jaar proberen zoveel mogelijk zelfvoorzienend te zijn voor voer, stro en mest. En met mooie resultaten, ondanks de problemen en uitdagingen die ook dit bedrijf kent.”
Economisch haalbaar en duurzaam
Uit de evaluatie blijkt dat de winst vergelijkbaar tot hoger is dan van gemiddelde biologische en gangbare melkvee- en akkerbouwbedrijven. Dit komt vooral door de goede, en nog steeds licht stijgende opbrengsten van de gewassen, ondanks de beperkte bemesting. De meeste emissies zijn acceptabel laag; de ammoniakuitstoot ligt zelfs lager dan de depositie. “Duidelijk is dat een gemengd bedrijf voordelen heeft: een ruime vruchtwisseling met ruimte voor veel stikstofbinding is de sleutel voor een geslaagd zelfvoorzienend kringloopbedrijf. Maar het heeft ook nadelen: door de beperkte schaal van sommige gewassen en melkveehouderij zijn de afschrijvingen hoog.”
Beperking vleesconsumptie cruciaal voor regionale productie
De evaluatie laat ook zien dat zelfvoorziening voor voedsel een uitdaging is: het landschap zal fors veranderen wanneer Nederland bij het huidige consumptiepatroon zelfvoorzienend zou willen zijn voor zowel voedsel als veevoer: veel meer oliegewassen en peulvruchten, veel minder groentes en vooral: er is 14% meer landbouwgrond nodig dan beschikbaar in Nederland. Maar bij beperking van de vleesconsumptie van 700 g per week op het huidige niveau tot 500 g per week, wat volgens het Voedingscentrum een gezond niveau is, is het huidig landbouw-areaal ruim voldoende.
Foto: Leon Veltman