Willem Bijleveld: “Duurzaamheid: van vaag begrip naar concrete kans”

Duurzaamheid of ‘sustainability’ is niet meer uit het zakelijke idioom weg te denken. Het is één van de uitdagingen van het bedrijfsleven voor nu en de nabije toekomst om duurzaamheid te integreren in hun manier van werken. Maar wat betekent dat eigenlijk? Duurzaamheid en sustainability lijken te pas en te onpas te worden gebruikt en iedereen legt het net even anders uit. In dit artikel maken we duidelijk wat de definitie van duurzaamheid is. En belangrijker: wat dat betekent in een zakelijke context.

Zelfs tijdens de (overigens uitstekende) studie Business Sustainability Management aan de Universiteit van Cambridge viel al snel op dat een praktische definitie van duurzaamheid uitbleef. Zo luidt de definitie van een ‘duurzaamheidsleider’ als volgt: “A sustainability leader is someone who inspires and supports action towards a better world.” Mooi, maar wat is dan die ‘better world’? En hoe uit zich dat in het dagelijks leven?

Als je op zoek bent naar een duidelijke omschrijving van zo’n breed begrip als duurzaamheid, helpt het om te weten waar de term voor het eerst werd gebruikt. Het woord duurzaamheid (of sustainability) werd voor het eerst gebruikt in de ecologie – de wetenschap die onderzoekt hoe planten en dieren in verhouding staan tot elkaar en hun omgeving. Vanuit die studie luidt de definitie van duurzaamheid:

“De eigenschappen en vaardigheden van systemen om voor onbepaalde tijd divers en productief te blijven.”

Mooi. Maar wat betekent dat voor het bedrijfsleven?

Vier lessen om uit de definitie van duurzaamheid te trekken:

1. Er is sprake van ‘voor onbepaalde tijd’. Dat houdt in dat wat een bedrijf doet, in principe tot in het oneindige moet kunnen voortbestaan. Met andere woorden: het is volhoudbaar. Die volhoudbaarheid van bedrijven kan alleen bestaan als hun operatie niet ten koste gaat van de planeet of de mensheid. Want zonder die 2 is er geen sprake van een volhoudbaar business model; er komt in die gevallen altijd een moment dat de wal het schip keert en het bedrijf stopt of een drastische verandering moet ondergaan.
2. Het gaat om ‘systemen’. Dat betekent dat een integrale benadering nodig is. Daarmee bedoelen we dat iets niet ‘een beetje duurzaam’ kan zijn. Je opereert als bedrijf niet per se duurzaam wanneer je één of meerdere duurzame initiatieven hebt (let op: we zeggen niet dat dit geen goed begin is. Sterker nog, het is de beste manier om te starten – waarover later meer). Een paar duurzame projecten maken je bedrijf nog niet duurzaam of volhoudbaar op de lange termijn. En vaak zie je dat deze projecten ondergesneeuwd raken in de dagelijkse gang van zaken, waardoor ten onrechte het beeld ontstaat dat ‘het’ niet werkt.
3. Er zijn ‘eigenschappen en vaardigheden’ die iets duurzaam maken. Met andere woorden: het is aan te leren en door oefening te verbeteren. Maar het betekent ook dat de een er beter in is dan de ander. Wij hebben dit vertaald in 4 niveaus voor ieder onderdeel van bedrijfsvoering (van strategie en leiderschap tot inkoop en distributie en alles wat daar tussen zit) en elk aspect van duurzaamheid. Door op deze manier te leren van anderen, kan je ook sneller zien waar je volgende stappen hebt te zetten en wat dat je kan opleveren. We zullen nu niet teveel uitweiden over dit model, maar neem contact op als je er meer over wilt weten.
4. De laatste les is meer indirect. De ecologie richt zich op planten en dieren. Binnen het bedrijfsleven gaat het echter om mensen. Daarom hebben de belangrijkste domeinen van de menselijke samenleving een plek te krijgen. Die domeinen zijn economie, politiek, cultuur en natuur (waar we als mensheid ook onderdeel van zijn). Veel mensen hoor je over Planet (natuur), People (cultuur) en Profit (economie) als het over duurzaamheid gaat. Wij voegen daar Participation aan toe om ook de samenwerkings-component mee te nemen. Duurzaamheid gaat over al deze componenten en streeft een gezonde balans na. Daarmee gaat duurzaamheid verder dan MVO (maatschappelijk verantwoord ondernemen).

Wanneer gaat duurzaamheid voor je werken?

Als duurzaamheid in wezen niets anders is dan een gezond, volhoudbaar business model, wat houdt je dan tegen? Voor veel bedrijven voelt het als een worsteling om het heel concreet en behapbaar te maken. Wij zien dat duurzaamheid pas echt gaat werken voor een bedrijf, wanneer de definitie en uitleg die wij geven wordt vertaald naar de context van het bedrijf. Wat is duurzaamheid voor jullie, binnen jullie context? Pas dan kan je bepalen waar te beginnen en heeft het zin om doelen te stellen en die te meten.

Dus stel jezelf de vraag: Wat is duurzaamheid voor ons? Is het glashelder wat het betekent in de context van ons bedrijf? Anders blijft het een vaag begrip en één van de vele nog op te lossen problemen, in plaats van een katalysator van succes.