Consumenten willen betrouwbare informatie over de duurzaamheid van producten bij het maken van hun keuze. Het grote aantal duurzaamheidskeurmerken, -labels en -claims vermindert de bruikbaarheid voor de consument. Bovendien geven ze de consument te weinig informatie om houvast te bieden. Alleen keurmerken met duidelijke informatie helpen consumenten bij het maken van duurzame keuzes. Dit blijkt uit het onderzoek dat de Autoriteit Consumenten en Markt (ACM) heeft laten doen naar kennis en gebruik van duurzaamheidskeurmerken bij consumenten. Zij verwachten daarbij een sturende rol van de wetgever, zoals via certificering van keurmerken. Recente Europese voorstellen zijn erop gericht consumenten te helpen duurzame keuzes te maken en zetten in op strengere regels voor keurmerken.
Cateautje Hijmans van den Bergh, bestuurslid van de ACM: “Consumenten zijn op zoek naar houvast. Zij vinden het lastig om te bepalen hoe duurzaam een product is. Duurzaamheidskeurmerken kunnen consumenten helpen duurzame keuzes te maken, maar dan moet de informatie wel controleerbaar, vergelijkbaar en overzichtelijk zijn. Dat is nu niet het geval. De wetgever is aan zet om duidelijke regels te stellen aan keurmerken.”
Duurzame consumptie speelt een belangrijke rol in de transitie naar een duurzame samenleving. Consumenten en bedrijven die daaraan willen bijdragen, vinden het steeds belangrijker om duurzame keuzes te maken. Bedrijven willen in hun uitingen aan consumenten uitdragen hoe zij bijdragen aan een duurzame(re) wereld. ACM ziet erop toe dat hun uitingen over duurzaamheid duidelijk, transparant en controleerbaar zijn voor de consument.
In het onderzoek dat de ACM heeft laten uitvoeren, is gekeken naar hoe consumenten duurzaamheidsclaims begrijpen, interpreteren en gebruiken in hun aankoopproces. De focus daarbij ligt op duurzaamheidskeurmerken.
Consumentenonderzoek duurzaamheidskeurmerken
Uit het onderzoek blijkt dat de kennis van consumenten over duurzaamheidskeurmerken opvallend gering is. Hoewel men enkele keurmerken kent, weet men meestal niet waarvoor ze staan, wie ze uitgeeft en controleert. Met meer informatie en daarmee betere kennis over de keurmerken, geven consumenten aan ze ook vaker te gaan gebruiken.
Ook is gekeken naar de manier waarop informatie over het keurmerk duidelijk en overzichtelijk aan consumenten gepresenteerd kan worden. Uit het onderzoek bleek ook dat consumenten toelichting bij een visueel keurmerk waarderen. Informatie over de duurzaamheid van een product , bijvoorbeeld in de vorm van een duurzaamheidsscore – vergelijkbaar met het energielabel voor elektronica – scoorde daarbij het beste.
Slechts een kwart van de consumenten heeft vertrouwen in duurzaamheidskeurmerken. Daardoor bieden ze voor veel mensen ook geen houvast bij het maken van duurzame keuzes. Wel heeft de consument behoefte aan informatie over de keurmerken die men op producten aantreft.
Rol wetgever
Om duurzame keuzes van consumenten te stimuleren is duidelijke en betrouwbare informatie nodig. Het huidige systeem van keurmerken biedt deze houvast niet. Een gebrek aan een duidelijk wettelijk kader voor keurmerken bemoeilijkt de handhaving voor de ACM. In recente Europese wetsvoorstellen worden stappen gezet met strengere eisen voor duurzaamheidskeurmerken, labels en logo’s. Alleen keurmerken die gebaseerd zijn op onafhankelijke certificering door de overheid of een derde onafhankelijke partij mogen gebruikt worden. Vooruitlopend hierop ziet de ACM hierin een goede basis om te starten met het stellen van eisen aan duurzaamheidskeurmerken. De ACM roept de wetgever en het bedrijfsleven op om het huidige systeem van keurmerken aan te pakken.
Duurzaamheidsclaims
Behalve keurmerken hanteren bedrijven ook veel andere duurzaamheidsclaims, zonder dat duidelijk is of daarvoor voldoende onderbouwing is. Een product presenteren als duurzaam als dat niet zo is, is misleidend. Daarom is de ACM onderzoeken gestart naar misleidende duurzaamheidsclaims in de sectoren kleding, energie en zuivel. In kleding en energie lopen er vervolgonderzoeken naar in totaal vierbedrijven. Verder zijn er in het onderzoek naar de kledingindustrie vier handhavingsverzoeken gestuurd naar collega-toezichthouders in het buitenland. De informatie uit het onderzoek naar duurzaamheidsclaims zuivel zal de ACM delen met de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA).
