Het Belgisch-Nederlandse projectconsortium ‘Wier & Wind’ gaat in het kader van een unieke samenwerking de komende 2 jaar schaalbare zeewierteelt testen binnen het offshore windpark Norther. Dit is een absolute wereldprimeur. In het licht van de voorgenomen uitrol van het opwekken van windenergie op de Noordzee kunnen we met deze test duurzame energie- en voedselproductie combineren: het zogenaamde meervoudig ruimtegebruik op zee. Deze test is daarmee een belangrijke stap richting duurzame voedselproductie op de Noordzee.

Het projectconsortium toont hiermee aan dat we over de landsgrenzen heen mooie innovaties tot stand kunnen brengen op de Noordzee; een samenwerking die in de toekomst kan worden uitgebreid met de overige Noordzeelanden.

Toenemende vraag naar hoogwaardig zeewier

De huidige uitdagingen rondom duurzame voedselproductie en klimaatverandering vragen om een innovatieve aquacultuursector in Europa. Zeewier is daar een onmisbaar onderdeel van: het zit immers vol proteïnen, mineralen en vitaminen en het kweken van deze voedzame, duurzame voedingsbron vereist geen grond, zoetwater of meststoffen. Daarnaast is de wereldwijde vraag naar zeewier al groot en zal deze de komende jaren alleen maar toenemen met ongeveer 9% per jaar. Het is daarom hard nodig dat de Europese zeewiersector groeit als het duurzame en hoogkwalitatieve alternatief van geïmporteerd Aziatisch wier én dat er slimme oplossingen worden bedacht om het productieproces efficiënter te maken.

Opschaling zeewierteelt naar offshore

Dichtbij huis, in de grensregio Vlaanderen/Nederland, zijn in de afgelopen jaren heel wat kleine zeewiertelers gestart, vooral in beschutte gebieden of soms vlakbij de kust. De beschikbaarheid van deze ‘nearshore’ productielocaties is echter op de lange termijn beperkt en daarnaast ligt er nu al een uitdaging om aan de groeiende vraag naar zeewier te voldoen.

Om méér impact te maken met zeewier is het daarom nodig om op te schalen en de beste plek om dit te doen is op zee. Maar gelet op de huidige stand van productiesystemen is opschaling op zee nu nog niet goed mogelijk. Het ‘Wier & Wind’ project speelt in op deze uitdaging.

Projectcoördinator Bert Groenendaal van AtSeaNova, een Vlaams bedrijf gespecialiseerd in het ontwerpen en plaatsen van zeewierboerderijen, is bijzonder blij met de financiële steun van Interreg Vlaanderen-Nederland: “Zeewier is de biomassa van de toekomst. Het kan voor tal van grootschalige toepassingen worden ingezet, zoals voeding, diervoeding en biomaterialen (bijv. bioplastics of biotextiel). Met ‘Wier & Wind’ maken we “de ‘next step’ om tot grootschalige offshore teelt van zeewieren te komen”. Ook Eef Brouwers van Stichting Noordzeeboerderij onderstreept dit: “De samenwerking van verschillende partijen in de zeewierketen binnen dit project is belangrijk. De opgedane kennis wordt straks gedeeld in de sector en dat is essentieel om op te kunnen schalen naar Europese niveau”.

Meervoudig ruimtegebruik op zee: een voorwaarde

De projectpartners willen een grootschalig en geautomatiseerd zeewierproductiesysteem ontwikkelen dat veilig, duurzaam, ecologisch verantwoord én offshore-proof is. Daarnaast moet het geschikt zijn om binnen windparken op zee te functioneren. Op die manier draagt het project bij aan meervoudig ruimtegebruik op zee, een idee dat overheden reeds enkele jaren aanmoedigen en dat is  opgenomen in diverse beleidsplannen. Denk hierbij aan Het Marien Ruimtelijk Plan van de Belgische overheid en de Kennis- en Innovatieagenda Landbouw, Water, Voedsel van de Nederlandse overheid.

Tussen de turbines in windparken zijn grote lege gebieden beschikbaar die gebruikt kunnen worden voor duurzame voedselproductie, productie van zonne-energie en natuurontwikkeling. Maar de offshore windparken zijn complexe industriële gebieden met veel voorschriften. Om hier meervoudig ruimtegebruik van de grond te krijgen is daarom nauwe afstemming met de windparkeigenaren nodig. De unieke samenwerking met windpark Norther helpt om veilig te werken, een levensvatbare commerciële onderneming te garanderen en op een natuurvriendelijke wijze te produceren in balans met de Noordzee.

Thierry Aelens, executive director van Norther NV onderstreept deze doelen: “Zeewierboerderijen kunnen bijdragen aan een koolstofneutrale toekomst voor onze planeet. Vanuit Norther vinden we het daarom belangrijk om dit initiatief te ondersteunen en zijn bovendien erg benieuwd naar de commerciële slaagkansen van offshore zeewierboerderijen omdat ze complementair zijn aan onze activiteiten op zee.”

‘Wier & Wind’ zorgt voor versnelling van de energietransitie

Eneco, een van de aandeelhouders van Norther, zag al snel de complementariteit én toegevoegde waarde van een samenwerking in. “Multifunctioneel ruimtegebruik is een voorwaarde voor de grootschalige uitrol van windenergie op zee en versnelling van de energietransitie. Een project zoals dit draagt hier aan bij. We zijn dan ook trots om hierin een voorloper te zijn”, aldus Ruben Dijkstra, directeur Offshore Wind bij Eneco.

Op dit moment wordt er door het projectconsortium gewerkt aan de ontwikkeling van een zeewierproductie- en oogstsysteem. Door automatisering kan het systeem economisch rendabel gemaakt worden: de zeewierproductie per hectare kan opgeschaald worden, evenals de kwaliteit. Eind 2020 zal het nieuwe productiesysteem geïnstalleerd worden in het Norther windpark.