Verduurzaming Europese voedselproductie en -consumptie vergt majeure aanpassing in denken, beleid en kennis

Forse uitdaging om doelen te realiseren

Het rapport analyseert de uitdagingen waar Europese Unie voor staat in de omslag naar een duurzaam voedselsysteem, en het kijkt ook naar de huidige kansen voor verandering. Als de Europese Unie de Duurzame Ontwikkelingsdoelen (SDG’s) in 2030 wil realiseren, dan is een ingrijpende omvorming van het huidige voedselsysteem nodig. Deze omvorming is tevens nodig voor het realiseren van de doelen van het zevende milieuactieprogramma voor de Europese Unie ‘Goed leven, binnen de grenzen van onze planeet’. Het rapport is op 16 oktober 2017 gepresenteerd op de Europese bijeenkomst FOOD 2030 in Brussel.

Het Europese voedselsysteem omvat de activiteiten van landbouw, visserij, handel, voedselverwerking, distributie en de verkoop van voedsel door supermarkten en restaurants. De omzet in de voedselketen (landbouw, visserij, verwerking) had in 2013 een omvang van € 3900 miljard.

De genoemde  activiteiten hebben invloed op de fysieke leefomgeving, zowel binnen als buiten Europa, vanwege de importen van voedsel en veevoer:

• In het voedselsysteem wordt veel energie gebruikt: in 2013 betrof dit circa 26% van het finale energiegebruik in Europa (en 17% van het primaire energiegebruik), wat leidt tot een aanzienlijke uitstoot van koolstofdioxide.
• De landbouw is verder verantwoordelijk voor een forse uitstoot van andere broeikasgassen (methaan en lachgas), al is deze wel gedaald sinds 1990.
• Ook heeft de landbouw een flink aandeel in gebruik van zoet water, en treden er aanzienlijke stikstofverliezen op.
• Vooral in de Middellandse Zee zijn veel vissoorten overbevist.
• Veel mensen in Europa eten minder gezond, terwijl met name in Zuid- en Oost-Europa niet iedereen goed voedsel kan betalen.

Al met al zijn er forse uitdagingen.

Aanpak vanuit voedselsysteem nodig

Het rapport benadrukt dat deze uitdagingen niet één voor één kunnen worden opgelost, en dat meer vanuit het voedselsysteem moet worden gekeken. Gezonder en duurzamer eten, minder voedselverspilling en het ondersteunen van boeren en vissers bij duurzamere productiewijzen vergen de betrokkenheid van vele actoren. Terwijl huidig beleid zich vooral richt op boeren, vissers en consumenten, zijn ook juist partijen als supermarkten en levensmiddelenbedrijven nodig om veranderingen te realiseren in productiemethoden, om voedselverspilling terug te dringen en om slimmere voedselkeuzes mogelijk te maken.

De EU heeft nu geen voedselbeleid, maar wel beleid dat invloed heeft op landbouw, milieu en voedsel. Dit betreft onder andere het Gemeenschappelijke Landbouwbeleid (GLB), het visserijbeleid, milieubeleid (zoals de Nitraatrichtlijn) en beleid gericht op dierenwelzijn en voedselveiligheid. Goed afgestemde veranderingen in de verschillende soorten van beleid kunnen de omslag naar een duurzaam Europees voedselsysteem ondersteunen en versnellen. Op die manier kan het voedselsysteem leiden tot betere resultaten voor zowel huidige consumenten, als voor de leefomgeving, als voor toekomstige generaties.

Rapport ‘Food in a green light’