Boeren, verwerkers, groothandelaren en supermarkten kunnen op grond van recente regels voor de landbouw meer afspraken maken over productie en verkoop van duurzame producten. Samenwerking tussen landbouwers én samenwerking in de keten van boer tot bord op het gebied van duurzaamheid is een stimulans voor de noodzakelijke veranderingen in de landbouwsector. De mogelijkheden voor samenwerking in de landbouwsector staan in het overzicht dat de Autoriteit Consument & Markt (ACM) heeft gemaakt: ‘Leidraad samenwerking landbouwers’.
Martijn Snoep, bestuursvoorzitter van de ACM: “Ik zie soms terughoudendheid bij bijvoorbeeld supermarkten om afspraken te maken die bijdragen aan de veranderingen die noodzakelijk zijn voor een duurzame landbouwsector. Samenwerking in de keten én samenwerking tussen landbouwers om de duurzame ontwikkeling mogelijk te maken, is vaak niet in strijd met de concurrentieregels.”
Boeren en tuinders mogen op verschillende manieren met elkaar samenwerken zonder de concurrentieregels te overtreden. Op die manier kunnen ze ook hun onderhandelingspositie richting verwerkers, groothandels of supermarkten versterken. In Europa zijn er voor de landbouwsector belangrijke uitzonderingen op de concurrentieregels waardoor er meer samengewerkt kan worden in vergelijking met andere sectoren, in het bijzonder op het gebied van duurzaamheid
Duurzaamheid en samenwerking
Landbouwers of partijen in de keten die gaan samenwerken om duurzame doelen te halen, moeten aantonen dat de afspraken noodzakelijk zijn om het duurzame doel te halen. Een andere belangrijke voorwaarde is dat de samenwerking leidt tot een hogere duurzaamheidsnorm dan wettelijk is voorgeschreven. Bijvoorbeeld op het gebied van milieu of dierenwelzijn. De afspraken mogen ook leiden tot een gezamenlijke verkoopprijs zijn of productieafspraken. Dit soort afspraken kunnen in de hele keten ‘van boer tot bord’ met de boer worden gemaakt. Op die manier kunnen boeren beloond worden voor hun duurzame productie.
Europese regels voor samenwerking landbouw
De Europese regels maken het mogelijk dat landbouwers ook zonder duurzaamheidsdoel, vergaand kunnen samenwerken bij productie en verkoop van landbouwproducten. Dat kan bijvoorbeeld in een producentenorganisatie. Dat betekent dat landbouwers die hetzelfde product maken, zich verenigen voor de productie en verkoop van dat product. Producentenorganisaties bestaan nu al; in de tuinbouw zijn er een tiental producentenorganisaties. Ook andere landbouwsectoren kunnen van deze vorm van samenwerking gebruikmaken.
Een andere vorm van samenwerking is via een brancheorganisatie. Hier mogen deelnemers in een keten – van producent tot winkel – samenwerken. Dat kan bijvoorbeeld leiden tot een efficiënte productieketen of voordelen door gezamenlijk kennis over de markt te delen. In Nederland bestaan verschillende brancheorganisaties voor de landbouw.
ACM en de landbouwsector
De ACM heeft speciale aandacht voor de landbouwsector. De ACM heeft de afgelopen jaren de markt voor verschillende landbouwproducten nauwkeurig bekeken in de ‘Agro-nutri-monitor’. In oktober komt de nieuwste monitor uit. Daarnaast geeft de ACM voorlichting over de mogelijkheden voor samenwerking om de onderhandelingspositie van landbouwers te versterken. De ACM houdt ook toezicht op het verbod op oneerlijke handelspraktijken in de landbouwsector.
