Over enkele tientallen jaren zijn de ertsen van vier belangrijke minerale grondstoffen op. Binnen tweehonderd jaar zijn dat er acht. Dit schrijft Theo Henckens in zijn proefschrift. Door recycling en vervangende grondstoffen kunnen we dit probleem tegengaan maar het gebeurt nog niet. Daarvoor zijn goede internationale afspraken nodig. Henckens promoveerde op 17 oktober in het Academiegebouw van de Universiteit Utrecht.
De kans is groot dat je dit artikel vanaf een beeldscherm leest. De kans is ook groot dat in het plastic omhulsel van je beeldscherm het mineraal antimoon is verwerkt, dat als brandvertrager dient. Het erts van dit mineraal is naar schatting over dertig jaar op. Antimoon zit in ontzettend veel producten en kan tamelijk gemakkelijk en goedkoop vervangen worden, maar dat gebeurt nog niet.
Ten minste tachtig procent verminderen
Antimoon is niet het enige mineraal dat snel op dreigt te raken. Als we in hetzelfde tempo als nu goud, zink en molybdeen uit de grond blijven halen, zijn ook de ertsen van deze mineralen vóór het jaar 2100 uitgeput. Voor alle vier de metalen geldt dat we de winning met minstens tachtig procent moeten verlagen. Voor goud en antimoon is dit zelfs 92 en 96 procent.
Prijsmechanisme werkt niet op tijd
Men zou verwachten dat hoe schaarser een grondstof wordt, des te sneller de prijs ervan op de wereldmarkt stijgt en het gebruik automatisch afneemt, omdat alternatieven goedkoper worden. Henckens ontdekte tijdens zijn onderzoek dat dit mechanisme voor minerale grondstoffen tot dusver niet opgaat. De prijsontwikkeling van schaarse delfstoffen verschilt niet wezenlijk van die van niet-schaarse delfstoffen. Hij schrijft dat zo’n prijsstijging er pas zou kunnen komen wanneer een grondstof echt bijna op is, maar dan is het te laat. De markt lijkt eigenlijk niet verder dan tien jaar vooruit te kijken. Omdat marktwerking dus niet helpt de delving van schaarse grondstoffen op tijd te verminderen of te stoppen is het verstandig om voorzorgsmaatregelen te nemen.
Vervangen en recyclen
Dit begint met het vervangen van de grondstoffen, schijft Henckens. Antimoon als brandvertrager kan bijvoorbeeld prima vervangen worden door een van de vele andere brandvertragers die niet schaars zijn. De schaarse grondstoffen die vervolgens tóch gebruikt worden, moeten zoveel als mogelijk gerecycled worden zodat er minder erts gewonnen hoeft te worden. Maar dit gaat niet vanzelf.
Internationale aanpak
Henckens stelt een internationale aanpak voor die er voor moeten zorgen dat de wereldbevolking op een duurzame manier omgaat met de schaarse grondstoffen. Dat wil zeggen op een manier dat er een eerlijk deel van de natuurlijke hulpbronnen overblijft voor toekomstige generaties. Zijn belangrijkste maatregel is een kunstmatige vermindering van de winning van de meest schaarse grondstoffen. Daardoor zal de prijs van die grondstof naar verwachting stijgen. De gebruikers zullen dan automatisch gaan zoeken naar alternatieven. Een cruciale voorwaarde voor het slagen van deze aanpak is dat grondstoflanden gecompenseerd worden voor hun verlies aan inkomsten.
Sustainability Universiteit Utrecht
Door haar expertise op het gebied van Sustainability te bundelen, ontwikkelt de Universiteit Utrecht integrale oplossingen voor duurzaamheidsvraagstukken en draagt zij bij aan een betere toekomst voor volgende generaties. Dit thema verbindt het excellente Utrechtse duurzaamheidsonderzoek uit de alfa-, bèta- en gammawetenschappen. De focus ligt op water, energie en een gezonde leefomgeving. Sustainability is een van de vier strategische onderzoeksthema’s van de Universiteit Utrecht.
Bekijk het gehele proefschrift van Henckens.
Lees ook artikel in De Telegraaf: “Snel alternatief schaarse grondstoffen nodig”