Wie zou ooit de zogenoemde knokkelmethode hebben bedacht? U gebruikt de gebalde vuist vast ook nog wel eens om snel na te tellen welke maanden 31 dagen hebben. Een handig ezelsbruggetje. ’t Kofschip haalt u vast ook nog wel eens tevoorschijn als u een brief of memo samenstelt. Een ander mooi hulpmiddeltje vind ik de TV-TAS. De TV-TAS is bedoeld om te onthouden wat de volgorde van de Waddeneilanden is, gerekend vanaf Texel. En zo bestaan er oneindig veel ezelsbruggetjes, om allerlei dingen die je zo gemakkelijk vergeet, toch in het geheugen vast te haken. Een ezelsbruggetje vergeet je nooit meer.
Het ezelsbruggetje is dan ook een beproefde methode. De oude Griek Simonides van Keos wordt beschouwd als de grondlegger. Hij maakte er 500 jaar voor Christus al dankbaar gebruik van om de volgorde van de gasten bij een feestmaaltijd in zijn hoofd te prenten.

En ik vind het ezelsbruggetje nou typisch iets dat hoort bij huiswerkbegeleiding, als handigheidje om leerlingen net even over die lastige hobbel bij het leren heen te helpen. Het zijn natuurlijk heel vaak de ouders die helpen bij het huiswerk en komen met allerlei huismiddeltjes. Op de kaart is Nederland een leeuw en Italië een laars. Een rijtje woorden klinkt als een liedje en sommen zijn gewoon lastige quizvragen, waarvan je samen een wedstrijd maakt. En dan valt huiswerk opeens best mee. Maar als de ouders de taal niet goed beheersen, of zelf onvoldoende opleiding hebben, dan is het wel heel fijn als iemand anders die rol op zich neemt.

Albert Sijsma is zo iemand. Hij is vijf dagen in de week bedrijfseconoom bij Shell en één avond in de week helpt hij Turkse jongens in Rotterdam bij hun huiswerk. Hij is ook een kei in het gebruik van ezelsbruggetjes. Als Albert Sijsma het eenmaal heeft gehad over de Bul en zijn vrouwtje Sofia, vergeten die jongens nooit meer wat de hoofdstad van Bulgarije is. En tussen het huiswerk maken en het leren door, vertelt hij over zijn werk en het bedrijf waar hij werkt. Zo komen de jongens misschien wel op ideeën voor een toekomstig beroep, waar ze anders niet zo snel aan zouden hebben gedacht.

Nou is Albert Sijsma natuurlijk maar één van de vele vrijwilligers die zich de afgelopen drie jaren voor het Shell-caresprogramma hebben ingezet. U bent met een hele groep aan de slag om jonge mensen die het niet helemaal komt aanwaaien, een steun in de rug te geven. U hebt dat met hart en ziel gedaan, met alle ervaring en wijsheid die u in zich hebt. Ik wil u daarvoor hartelijk bedanken. Want u doet een belangrijke investering in de toekomst van ons allemaal. Kinderen, jongeren verdienen een kans om al hun talenten te ontplooien. Dat is in de eerste plaats een zaak van de school en de ouders. Maar als de ouders daar niet helemaal toe in staat zijn, dan zijn vrijwilligers die kinderen steunen bij het maken van hun huiswerk, goud waard.

Natuurlijk verdient ook Shell een groot compliment. Onderwijs is niet alleen een zaak van de overheid of van leerlingen, hun ouders en scholen. Ik vind dat ook het bedrijfsleven een maatschappelijke taak heeft als het erom gaat jonge mensen op te leiden tot goede medewerkers. En Shell is een bedrijf dat met dit prima project daar vorm aan geeft. Ik zie tot mijn grote genoegen steeds meer bedrijven die niet aan de kant willen blijven staan, maar op één of andere manier een bijdrage leveren aan het onderwijs. Eind vorige maand is bijvoorbeeld het project begonnen met 10.000 leerbanen in het MKB, met als doel uitval in het beroepsonderwijs te voorkomen en meer jonge mensen bij de les te houden.
En Shell is niet alleen met huiswerkbegeleiding bezig, maar zet zich ook samen met Unilever, Akzo, DSM en Philips in om de belangstelling in het voortgezet onderwijs voor beta-techniekvakken aan te wakkeren.

U weet misschien wel dat de Europese ministers van onderwijs vorige week hebben afgesproken om meer leerlingen te interesseren voor een studie wiskunde, techniek of natuurwetenschappen. In 2010 moeten er 15 procent meer afgestudeerden zijn in de exacte richtingen. De Onderwijsraad benadrukte deze week dat er een grote inspanning moet worden geleverd om dat aantal te halen. De Onderwijsraad vindt dan ook dat we de banden tussen onderwijs en bedrijfsleven moeten versterken.
Ik geloof erin dat we de EU-afspraken kunnen halen, mede omdat ik weet dat ik kan bouwen op bedrijven als Shell, die bezig zijn met duurzaam ondernemen. Het onderwijs staat er niet alleen voor. Met veel genoegen zie ik hoe het bedrijfsleven inhaakt.

Ik wil graag nog iets zeggen over dat duurzaam ondernemen. Dat is goed voor de samenleving en het is ook goed voor het imago van een bedrijf. En ook van dat laatste zult u zich ongetwijfeld terdege van bewust zijn. Daar is wat mij betreft niks mis mee. Maar die twee zaken moeten wel met elkaar in evenwicht zijn. Als Shell Cares alleen maar was opgericht ter meerdere eer en glorie van het bedrijf, zou onze samenleving er weinig mee opschieten. Ik zal u eerlijk bekennen dat ik enig wantrouwen koesterde toen ik hoorde dat Shell Cares zich na drie jaar terugtrekt uit de huiswerkprojecten. Ik vroeg me af, of de projecten inderdaad wel in staat zijn om zichzelf ook op de lange termijn draaiende te houden. En wat de opbrengst voor de samenleving op de lange termijn dan nou zijn.

Inmiddels heb ik begrepen dat Shell zich niet helemaal terugtrekt. Er wordt wel degelijk op afstand op toegezien dat de huiswerkbegeleiding doorgaat en waar nodig is er altijd wel een adviseur te vinden die goede raad wil geven. Shell Cares blijft op de achtergrond steunen. De vrijwilligers, ook die van Shell, gaan door met hun goede werk en het verzinnen van ezelsbruggetjes. De mensen die de projecten draaiende moeten houden, zijn uitgebreid geïnstrueerd, bijvoorbeeld in de kunst van de fondsenwerving. Ik ben erg blij dat Shell Cares de handen niet helemaal aftrekt van de huiswerkprojecten, maar op de achtergrond blijft waken of het goed loopt. Want dat is pas echt duurzaam ondernemen.

Dames en heren,

In de eindpublicatie Les en les die ik in ontvangst heb genomen, staan ook een paar ezelsbruggetjes als illustratie van het werk dat u de afgelopen drie jaar hebt verzet. Ik denk dat er nog veel en veel meer over tafel zijn gegaan, om nog maar te zwijgen over al die andere handigheidjes die de leerlingen hebben meegekregen. U hebt veel tijd geïnvesteerd in leerlingen die het niet gemakkelijk hebben. Maar ik heb de stellige indruk dat u het de moeite meer dan waard vindt. Want het is dankbaar werk, als je jonge mensen ziet opbloeien en vooruit ziet gaan. Ik hoop dat dit project een bron van inspiratie is voor andere bedrijven, die ook hun maatschappelijke rol willen waarmaken. En Shell is nog niet van mij af. Dat bedrijf zal ik in de toekomst nog vaak weten te vinden als het onderwijs steun nodig heeft vanuit het bedrijfsleven.