In Nederland is 39,7% van de eiwitten die we kopen in de supermarkt plantaardig en 60,3% dierlijk. Dit blijkt uit de eerste gezamenlijke Eiweet-meting van de supermarkten Aldi, Dirk, Ekoplaza, Jumbo, Lidl en Plus, in samenwerking met de Green Protein Alliance en ProVeg Nederland en in opdracht van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. Het betreft een gewogen gemiddelde van de resultaten van de verschillende supermarkten en de data is gevalideerd door de NGOs.
Mijlpaal voor de eiwittransitie
“De publicatie van de eiwitverhouding is een mijlpaal voor de eiwittransitie in de supermarkt. Het laat zien dat supermarkten transparant zijn over de opgave waar ze voor staan en serieus stappen willen zetten naar een meer plantaardig dieet.” stelt Freya Hiemstra van ProVeg Nederland.
Vrijwel alle supermarkten hebben als doel gesteld dat in 2030 60% van de eiwitten plantaardig is en 40% dierlijk. Dit is in lijn met het recent gepubliceerde advies van de Gezondheidsraad, waaruit blijkt dat zo’n dieet beter voldoet aan de Richtlijnen goede voeding dan het huidige dieet van de gemiddelde Nederlander. Ook een ruime meerderheid van de Nederlandse bevolking (80%) steunt een dieet dat meer plantaardig is dan het nu is.
Uit onderzoek van Kieskompas blijkt dat Nederlanders open staan voor een transitie naar het eten van meer plantaardig eiwit, naar een dieet met gemiddeld 57% plantaardig en 43% dierlijk. Nu is de eiwitverhouding andersom, blijkt uit de Voedselconsumptiepeiling van het RIVM. Met de gezamenlijke publicatie luiden de supermarkten een nieuwe fase in de eiwittransitie in. Op basis van heldere cijfers kan de voortgang worden gemeten en gemonitord. De overheid gebruikt de resultaten om de voortgang te monitoren van de kabinetsdoelstelling van 50/50 in 2030.
Van 40/60 naar 60/40
Om in zes jaar tijd de verhouding te veranderen van 40/60 naar 60/40 moeten de supermarkten nog flinke stappen zetten. Het in kaart brengen van de eiwitverhouding helpt supermarkten om helder te krijgen waar ze nu staan en welke gerichte maatregelen genomen moeten worden. Dat proces is nu volop aan de gang. Jumbo kondigde onlangs aan te stoppen met tijdelijke van/voor-aanbiedingen op vers vlees, omdat uit analyses bleek dat ze hun tussendoel van 50/50 in 2025 onder meer kunnen halen door te stoppen met deze promoties. Lidl en Plus experimenteren met vleesvervangers naast het vlees en Aldi en Dirk hebben recent hun doelstellingen aangescherpt. Ekoplaza heeft al veel plantaardige stappen gezet en is op dit moment de enige supermarkt die meer plantaardige dan dierlijke eiwitten verkoopt.
Jessie van Hattum van de Green Protein Alliance: “De komende jaren gaan we deze meting herhalen en we verwachten dat we de stappen die supermarkten zetten ook terug gaan zien in de cijfers. Ook zitten we met cateraars om tafel om met Eiweet aan de slag te gaan, zodat we een steeds completer beeld krijgen van de eiwittransitie in Nederland.”
Ook de overheid kan een belangrijke rol spelen in het behalen van de 60/40 doelstelling van de supermarkten. Op dit moment hanteert de overheid een 50/50 doelstelling op consumptie voor 2030. Hiermee loopt de overheid in feite achter op het bedrijfsleven. Een eerste goede stap is het overnemen van het advies van de Gezondheidsraad. Het is gebruikelijk dat de overheid binnen 3 maanden reageert op het advies dat in december verscheen. Minister Adema (LNV) heeft echter aangegeven dat hij de keuze om het advies in te willigen over wil laten aan een volgend kabinet.
Meten met Eiweet
De verhouding dierlijke en plantaardige eiwitten is berekend met de Eiweet methodiek. Op basis van alle verkochte producten in een jaar -van broccoli tot biefstuk en van slagroomtaart tot pizza-, is de hoeveelheid verkochte dierlijke en plantaardige eiwitten berekend. De Green Protein Alliance en ProVeg Nederland hebben de data gevalideerd. Van Hattum: “Het succes van Eiweet komt door de samenwerking tussen supermarkten en NGOs. We hebben de methodiek samen ontwikkeld en geïmplementeerd, zodat het aansluit bij de wensen van supermarkten en het maatschappelijk middenveld. Ik vind het geweldig om te zien dat zes supermarkten transparant zijn over hun eigen eiwitverhouding en de manier van meten.” Albert Heijn is actief betrokken geweest bij de ontwikkeling van de Eiweet-methodiek, maar meet op dit moment nog niet volgens de Eiweet-systematiek. De supermarkt heeft laten weten dat ze voornemens zijn om aansluiting te zoeken bij de volgende fase van Eiweet.
Minder vlees en meer peulvruchten
De Eiweet monitor geeft ook inzicht in de verdeling van de dierlijke en plantaardige eiwitten over verschillende productgroepen. Opvallend is dat van alle verkochte eiwitten slechts 5% afkomstig is uit plantaardige bronnen zoals peulvruchten, noten en alternatieven voor vlees en zuivel. Het grootste deel van de plantaardige eiwitten die de klanten in de supermarkt kopen, komt uit andere producten zoals brood, rijst, groente en fruit.
Freya Hiemstra van ProVeg Nederland: “De uitsplitsing van de vier ‘Eiweetgroepen’ geeft inzicht in de knoppen waar supermarkten aan kunnen draaien om de verhouding meer plantaardig te maken. Het aandeel dierlijk moet vanzelfsprekend aanzienlijk omlaag om doelstellingen te kunnen halen. Tegelijkertijd liggen er ook kansen voor het stimuleren van meer plantaardige producten zoals peulvruchten, noten en gezonde alternatieven voor vlees en zuivel, en het vervangen van dierlijke ingrediënten in samengestelde producten.” Niet elk dierlijk eiwit hoeft echter vervangen te worden door een plantaardige. De gemiddelde Nederlander eet meer eiwitten dan nodig is voor een gezond dieet.
De komende jaren gaat duidelijk worden of de supermarkten de eiwittransitie doelen gaan halen. De gezamenlijke meting, doelstellingen en stappen die al worden gezet laten zien dat de supermarkten de eiwittransitie serieus nemen. De Green Protein Alliance en Proveg Nederland zullen de supermarkten ondersteunen met het zetten van stappen in de eiwittransitie, en de komende jaren de Eiweet monitor herhalen.
