Vandaag heeft SER-voorzitter Mariëtte Hamer uit handen van Marcel Beukeboom, Klimaatgezant voor het Koninkrijk der Nederlanden, het eerste exemplaar van De Bosatlas van de duurzaamheid in ontvangst genomen. Mariëtte Hamer bestempelt de atlas als een mooi middel om over duurzaamheid te praten; het laat niet alleen zien wat je kunt doen, maar ook wat je kunt láten.
Aan de hand van kaarten, infographics en foto’s toont de atlas hoe groot de invloed van de mens op de aarde altijd al was en hoe snel die verder toeneemt. In tien hoofdstukken behandelt de atlas de essentie rondom het thema duurzaamheid: de verandering van het klimaat, het opraken van grondstoffen, het verlies aan biodiversiteit en het tekort aan zoet water in grote delen van de wereld. Maar ook komen lichtpuntjes aan bod: zo zoomt de atlas in op duurzaamheidsinitiatieven van overheden (o.a. de Klimaatwet, CO2-heffing en natuurherstel), burgers (o.a. meer fietsen, duurzamer eten en woningisolatie) en bedrijven (o.a. aanleg van een waterstofnetwerk, circulair bouwen en groene chemie).
Bestel de Bosatlas van de duurzaamheid hier online!
Duurzame ontwikkeling in kaart en beeld
De Bosatlas van de duurzaamheid brengt een complex en actueel fenomeen in kaart. Daarbij is er aandacht voor het verleden, het heden en de toekomst. Ook komen talloze ontwikkelingen binnen de landsgrenzen en erbuiten aan de orde: van het Klimaatakkoord van Parijs tot kringlooplandbouw, van wateroverlast tot urban mining. Uiteraard staat de atlas ook stil bij concrete maatregelen die burgers, bedrijven en overheden zelf kunnen nemen om hun voetafdruk te verkleinen. Al deze informatie wordt weergegeven op kaarten met de karakteristieke Bosatlasstijl, aangevuld met aantrekkelijke infographics, heldere diagrammen en veel foto’s.
De Bosatlas van de duurzaamheid: actueel voor iedereen
Diverse partijen zijn betrokken geweest bij de totstandkoming en hebben essentiële informatie geleverd. Met als resultaat: een atlas voor een breed publiek rondom een maatschappelijk relevant thema. Vanwege het belang van duurzaamheid voor volgende generaties, bieden de betrokken partijen alle scholen in het voortgezet onderwijs begin 2020 een set atlassen aan, samen met een bijpassende lessenbundel.
Wetenswaardigheden rondom duurzaamheid
- Duurzaamheid gaat over veel meer dan klimaatverandering. Het gaat ook over het opraken van grondstoffen, de afname van biodiversiteit en het tekort aan zoet water. Een duurzame wereld voor iedereen is alleen mogelijk door de ‘voetafdruk’ van de mensheid drastisch te verkleinen.
- Het verkleinen van de voetafdruk kan door minder consumptie (van o.a. energie, water, spullen, vakantie, vlees en zuivel) en door meer technologie (o.a. windturbines, kernenergie, ontzilting, CO2-opslag, waterstof, kweekvlees, plastic recycling). Voor welke maatregelen iemand kiest, hangt sterk samen met zijn wereldbeeld: heeft hij/zij zorgen over of vertrouwen in de toekomst?
- De uitstoot van CO2 is het grootst in de sterke economieën op het noordelijk halfrond; de gevolgen van klimaatverandering zijn het grootst in kwetsbare gebieden op het zuidelijk halfrond, zoals Afrika en Antarctica.
- Klimaatverandering gaat in Nederland twee keer zo snel als in de rest van de wereld: de gemiddelde temperatuur steeg hier al bijna 2°C, in de rest van de wereld gemiddeld maar 1°C.
- Methaan – dat mensen en dieren uitstoten door te boeren en te winden – is per kilo 25 keer zo slecht voor het klimaat als CO2-uitstoot die wordt veroorzaakt door autorijden en vliegen.
- Gemiddeld stoot iedere Nederlander per dag 30 kilo broeikasgas uit, vooral door verwarming, voedsel, vervoer en het gebruik van elektrische apparaten. Neem je voor korte ritjes de fiets in plaats van de auto, dan bespaar je per ritje ongeveer 1 kilo CO2.
- Nederland krijgt de komende decennia steeds meer groene stroom, o.a. dankzij nieuwe windparken op de Noordzee, nieuwe verbindingen met het buitenland en nieuwe opslagmogelijkheden, bijvoorbeeld in elektrische auto’s.
- Het elektriciteitsnet in ons land verandert van een rustige eenrichtingsweg in een ‘snelweg’ waarop iedereen die duurzame stroom produceert, kan invoegen, inhalen en afslaan. Gevolg: filevorming in regio’s waar de capaciteit beperkt is. Dat vraagt om ‘spitsstroken’, extra investeringen en slim voorrangsbeleid.
- Platforms waarmee nu nog naar aardgas wordt geboord op de Noordzee krijgen mogelijk een tweede leven: door ze om te bouwen tot waterstoffabrieken die worden aangedreven door windmolens en gebruikmaken van bestaande gasleidingen.
- 40 procent van de uitstoot van broeikasgassen in de voedselketen komt door de productie en consumptie van vlees, en in mindere mate ook van vis. Met zuivel en eieren erbij is het zelfs meer dan 60%.
- Iedereen koopt of kookt wel eens te veel. En een appel met een bruin plekje laten we allemaal weleens liggen. Bij elkaar opgeteld gooit iedere Nederlander per jaar 41 kilo eten en 57 liter drinken weg.
- Jaarlijks produceert iedere Nederlander 500 kilo afval, waarvan de helft gescheiden wordt verwerkt.
- In 100 afgedankte smartphones zit genoeg goud voor één fonkelnieuwe trouwring. Voor dezelfde hoeveelheid goud is nu 600 kilo gouderts nodig.
- De Nederlandse regering streeft naar een volledig circulaire economie in 2050: alle afval wordt dan hergebruikt en alle grondstoffen zijn dan duurzaam geproduceerd, hernieuwbaar en ruim voorradig.
- Gemiddeld gebruikt een Nederlander 4100 liter water per dag, genoeg om 34 badkuipen mee te vullen.
- Als het niet lukt de opwarming van de aarde af te remmen, kan de zeespiegel deze eeuw met wel 2,5 tot 3 meter stijgen. Dan moeten in Nederland de stormvloedkeringen permanent dicht en moet de kust worden versterkt met twintig keer zoveel zand als nu.
- Ongeveer 16% van Nederland bestaat uit natuur. Na decennia van afname gaat het sinds 1990 weer bergopwaarts met de oppervlakte aan natuurgebied. Tot 2027 komt er 80.000 ha nieuwe natuur bij.
- De meeste huishoudelijke apparaten kun je het beste zo lang mogelijk gebruiken. Dat geldt niet voor koel-vriescombinaties. Omdat ze altijd aanstaan veroorzaakt niet de productie, maar het gebruik de meeste CO2-uitstoot. Hoe nieuwer de koelkast, hoe zuiniger hij is.
- Ondanks de ‘vliegschaamte’ vliegen we steeds vaker en steeds verder: sinds de jaren zeventig verdrievoudigde het aantal vliegbewegingen en de afgelopen jaren groeit het aantal vliegkilometers drie keer zo hard als het aantal vluchten.
- We vliegen steeds vaker en verder: sinds de jaren zeventig verdrievoudigde het aantal vliegbewegingen in Nederland. Tussen 1968 en 2015 verminderde tegelijkertijd het brandstofverbruik van nieuwe vliegtuigen met circa 45%, o.a. dankzij nieuwe technologieën en betere vliegtuigontwerpen.
- 99 procent van de materialen in dubbeldekstreinen en 95 procent van de materialen in kantoorgebouwen is geschikt voor hergebruik.
- Als alle Nederlanders per jaar één nieuw kledingstuk minder kopen, bespaart dat evenveel CO2 als de overstap van heel Rotterdam op een vegetarisch dieet.
Steun van partners en kennisinstellingen
De totstandkoming van deze uitgave en de distributie in het onderwijs zijn mede mogelijk gemaakt door de volgende partners:
| ABN AMRO
Bouwend Nederland Dow Benelux Energie-Nederland Evides GasTerra Gemeente Amsterdam Gemeente Utrecht Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier Hoogheemraadschap van Delfland Instituut voor Biodiversiteit en Ecosysteem Dynamica Kadaster KWR Watercycle Research Institute Ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) |
Nederlandse Zuivel Organisatie
Netbeheer Nederland New Energy Coalition Programma Eems-Dollard 2050 Provincie Drenthe Provincie Groningen Provincie Noord-Holland Rabobank Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) Rijkswaterstaat (RWS) Stichting Toegepast Onderzoek Waterbeheer (STOWA) Tata Steel TenneT Vereniging Circulair Friesland Waterschap Rivierenland Waterschap Vallei en Veluwe |
Tientallen kennisinstellingen hebben daarnaast een inhoudelijk bijdrage geleverd, o.a.:
Australian National University
Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS)
Climate Adaptation Services
ECN part of TNO
Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut (KNMI)
Milieu Centraal
Natuur & Milieu
Nationale Databank Flora en Fauna
Planbureau voor de Leefomgeving (PBL)
Radboud Universiteit
Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM)
Sovon Vogelonderzoek Nederland
University of Melbourne
Universiteit Twente
Universiteit Utrecht
Voedingscentrum
Wereld Natuur Fonds
Wageningen University & Research (WUR)