Iedereen heeft te maken met de overgang naar een klimaatneutrale samenleving. Voor het halen van de klimaatdoelen is brede betrokkenheid en actieve participatie van overheden, bedrijfsleven en burgers essentieel. In de samenleving is echter bezorgdheid over zowel klimaatverandering als over gevolgen van klimaatmaatregelen. Zorgen over gevolgen voor kosten van levensonderhoud, ervaren (on)rechtvaardigheid en groeiende ongelijkheid blijken belangrijke issues. Dit constateert het Sociaal en Cultureel Planbureau in het onderzoek Klimaataanpak: toekomstbepalende keuzes voor onze samenleving. De energietransitie vanuit burgerperspectief.
Met de verkenning De energietransitie vanuit burgerperspectief hoopt het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) bij te dragen aan het vergroten van kennis over wat er onder burgers leeft. Dit rapport is het derde deel in een reeks te verschijnen studies binnen die verkenning. In het eerdere deel, Op weg naar aardgasvrij wonen, gingen we in op het draagvlak voor het aardgasvrij-beleid. We bekeken verschillen in draagvlak en gedragsintenties tussen bevolkingsgroepen en factoren die daarmee samenhangen. Steun voor dit beleid is sterker onder hogeropgeleiden en mensen die makkelijker kunnen rondkomen. Deze groepen lopen gemiddeld ook vaker voorop in het overwegen van aardgasvrije alternatieven voor hun woning, terwijl ouderen en alleenstaanden daarin juist wat vaker achter lijken te blijven. In het tweede deel gingen we dieper in op de vraag waar woningeigenaren staan in het proces van woningverduurzaming (isoleren, aanschaf zonnepanelen) en op hun drijfveren en ervaren barrières. Dit derde deel richt zich op klimaatopvattingen van burgers in het bredere thema klimaat.
Hoe kijken burgers aan tegen klimaatverandering? Wat zijn hun zorgen en verwachtingen wanneer het gaat om klimaatverandering? Hoe kijken ze aan tegen de klimaatmaatregelen? Wat zijn hun zorgen en verwachtingen over de gevolgen daarvan? Hoe zien zij hun eigen rol en die van andere actoren in het tegengaan van klimaatverandering? Welke verschillen zijn er tussen groepen en door welke factoren worden die verklaard? Deze studie laat zien dat in de samenleving zowel brede bezorgdheid leeft over klimaatverandering als over de gevolgen van maatregelen om die klimaatverandering tegen te gaan. Ervaren rechtvaardigheid van de verdeling van de kosten voor het tegengaan van klimaatverandering en verwachtingen over de gevolgen van de overgang naar een duurzame energievoorziening voor de nanciële situatie van burgers en voor het verschil tussen arm en rijk in Nederland komen als belangrijke issues naar voren. Inspanningen gericht op herstel van de huidige coronacrisis kunnen voor het behalen van de klimaatdoelen een kans bieden, een mogelijkheid om sterker uit deze crisis te komen.
De coronacrisis heeft duidelijk kwetsbaarheden van de samenleving blootgelegd. Op Europees en nationaal niveau worden plannen ontwikkeld voor ‘groen herstel’ uit de crisis. Duidelijk is dat verschillende grote maatschappelijke uitdagingen nu gelijktijdig aandacht vragen: zowel duurzaamheid als brede welvaart. Met deze publicatie hopen we een bijdrage te leveren aan die discussie.
