Het Havenbedrijf Rotterdam wil de haven van Rotterdam ontwikkelen tot de plaats waar de energietransitie vorm krijgt. “Nederland staat voor de uitdaging om binnen 30 jaar de economie en de samenleving vrijwel CO₂-neutraal te maken. Hoe sneller we dat oppakken hoe beter. In het havengebied staan tal van bedrijven die fossiele grondstoffen gebruiken om brandstoffen en tal van chemische producten te maken. De bedrijven stoten veel CO₂ uit maar hebben ook veel kennis van energie, energie-intensieve productieprocessen en CO₂-reductie. Dat maakt de haven van Rotterdam bij uitstek geschikt om internationaal koploper te zijn in het ontwikkelen en het grootschalig toepassen van technieken om CO₂-uitstoot van de industrie tot vrijwel nul terug te brengen.
Het Havenbedrijf Rotterdam wil daarin een voortrekkersrol spelen en de haven tot aansprekend voorbeeld maken in de mondiale energietransitie,” aldus Allard Castelein, CEO van het Havenbedrijf Rotterdam. “Het mes snijdt aan twee kanten: we gaan de klimaatverandering tegen en we zorgen dat het Rotterdamse haven- en industriecomplex na 2050 nog steeds een substantiële bijdrage levert aan de Nederlandse welvaart en de werkgelegenheid.”
Het Havenbedrijf Rotterdam spant zich in om alle mogelijke initiatieven die een bijdrage kunnen leveren aan de transitie naar een CO₂-neutrale economie tot ontwikkeling te brengen. Het Havenbedrijf is ervan overtuigd dat Nederland een breed scala aan uiteenlopende technieken en maatregelen nodig heeft om in 2050 CO₂-neutraal te zijn. Er moet nog heel veel onderzocht en uitgeprobeerd worden om te kunnen bepalen wat de optimale route is naar een CO₂-neutrale economie in 2050. Allard Castelein: “We zullen al werkende weg die route vinden. We zijn overtuigd van de sterke uitgangspositie van het Rotterdamse industriecomplex. En we denken dat het smeden van ad hoc coalities voor concrete projecten de beste manier is om voortgang te boeken. Bedrijven zullen daarin een leidende rol spelen, zowel bedrijven die nu in de haven gevestigd zijn als nieuwkomers. Het Havenbedrijf wil die bedrijven zoveel mogelijk faciliteren in het toepassen van manieren om CO₂ te reduceren en/of nieuwe, klimaatneutrale industrie te introduceren. Ervaring willen we maximaal delen, omdat dat bijdraagt aan versnelling van de transitie. Juist omdat hier al zoveel energie-intensieve industrie is, is dit de meest logische locatie voor bedrijven om proefprojecten op te zetten en op te schalen. Daarmee wordt de haven koploper in de transitie van op fossiel gebaseerde industrie naar schoon fossiel, hernieuwbaar en circulair. Fieldlab en flagship tegelijk.”
Nu al het grootste biobased cluster van Europa
Het Rotterdamse haven- en industriecomplex is het grootste van Europa, heeft veel bedrijven die gebaseerd zijn op fossiele energie en grondstoffen maar ook vandaag al het grootste biobased cluster van Europa. Rotterdam heeft in al die segmenten bedrijven die in hun markt tot de wereldtop behoren, de beste haveninfrastructuur ter wereld en ligt voor verschillende projecten in een aantrekkelijke regio. Denk aan de vraag naar warmte in de directe omgeving en de ligging aan de Noordzee met zijn lege gasvelden en windturbineparken in ontwikkeling. Er is in Nederland veel kennis over energievraagstukken en Rotterdam heeft de laatste jaren hard gewerkt aan zijn innovatieklimaat. Ook in efficiency en het benutten van reststromen van de fossiele industrie behoort Rotterdam tot de top. En tot slot zijn de kansen om hier tot forse CO₂-reductie te komen groot: 18% van de Nederlandse CO₂ wordt hier uitgestoten en bovendien maakt de industrie hier brandstoffen en producten die elders tot CO₂-uitstoot leiden. Met andere woorden: dit is de beste locatie om voortgang te boeken in het realiseren van klimaatneutrale oplossingen voor de industrie en een voorbeeld te zijn voor andere locaties.
Niet vanzelf
Koploper zijn en blijven gaat niet vanzelf. Het begint met het besef dat we het Klimaatakkoord van Parijs snel en voortvarend moeten oppakken. Het Havenbedrijf zoekt daarom actief bedrijven die in de haven activiteiten willen opzetten die bijdragen aan CO₂-reductie. Dat kunnen bedrijven van buiten zijn, maar ook ondernemingen die hier al actief zijn of combinaties daarvan. Veelal zullen de grootste investeringen door de bedrijven gedaan moeten worden, maar het Havenbedrijf zal ondersteunen met aantrekkelijke vestigingsvoorwaarden, verbindende infrastructuur, ondersteuning bij vergunningtrajecten en het zoeken naar financieringsvormen, etc. Als het gaat om cruciale investeringen voor het realiseren van de energietransitie, dan is het Havenbedrijf bereid ook zelf risicodragend te investeren of te participeren in bedrijven. De rol van de overheid is vooral om met wet- en regelgeving de transitie te stimuleren en dit met een consistent lange termijn beleid te doen. Een beleid gericht op het realiseren van een einddoelstelling in 2050 en tussendoelstellingen op weg daarnaar toe. Ook is er voor de overheid (regionaal, nationaal, Europees) een rol weggelegd om financieel bij te dragen aan onderzoek en de onrendabele top van pilotprojecten. PPP’s en specifieke investeringsfondsen kunnen daaraan bijdragen.
In Rotterdam wordt al volop gewerkt aan projecten die zorgen voor CO₂-reductie. Denk aan het benutten van restwarmte uit de haven voor stadsverwarming, een proefproject voor afvang en opslag van CO₂, productie van biobrandstoffen en bioplastics, de toepassing van LNG als scheepsbrandstof, aanlanding van elektriciteit die op zee wordt opgewekt en het initiatief voor een waste-2-chemicals fabriek. Door te zorgen dat de haven van Rotterdam de komende decennia koploper is en blijft in de energietransitie, blijft dit een aantrekkelijk gebied om te investeren in moderne, CO₂-arme technieken. Mede door onderzoek en pilotprojecten wordt in Rotterdam en elders in Nederland veel kennis opgebouwd rondom dit thema die ook internationaal benut kan worden. De versnelde transitie in de Rotterdamse haven is daarmee goed voor de economie, de werkgelegenheid en de reputatie van Nederland.
Deze inzet om koploper in de transitie te zijn betekent niet dat het Havenbedrijf nu afscheid neemt van fossiel. De economie en samenleving blijven de komende decennia brandstoffen en andere producten gebaseerd op met name olie hard nodig hebben. Het Havenbedrijf blijft daarom de productie daarvan faciliteren. Ontwikkelingen op het gebied van techniek, markt en beleid zullen de komende jaren in hoge mate bepalen hoe snel de energietransitie daadwerkelijk plaatsvindt. Maar de inzet van het Havenbedrijf, in menskracht en middelen, zal de komende jaren steeds meer verlegd worden naar efficiency bij gebruik van fossiel, CO₂-reductie, hernieuwbare energie en biobased en circulaire economie. Want daar ligt de toekomst.