Samenwerkingsverbanden tussen bedrijven en ngo’s spelen een toenemende rol in het reguleren van mondiale duurzaamheidsproblemen. Producenten, verwerkingsbedrijven, afnemers en ngo’s verenigen zich in Ronde Tafels om afspraken te maken over de verduurzaming van de productie van veelal tropische gewassen. Schouten onderzocht het functioneren van de Ronde Tafel voor Duurzame Palmolie (RSPO) en de Ronde Tafel voor Verantwoorde Soja (RTRS) door de onderlinge interacties en onderhandelingen te analyseren. Ze woonde vergaderingen van de Ronde Tafels bij in onder meer Maleisië en Brazilië en interviewde meer dan 60 betrokkenen. De onderzoeker sprak zowel met voor- als tegenstanders van beide initiatieven.

Beperkte visie op duurzaamheid

Greetje Schouten toont in haar onderzoek aan dat alhoewel er in de afgelopen tien jaar heel wat is bereikt, beide Ronde Tafels beperkt zijn in hun vermogen een sector te reguleren. Zo dragen participerende bedrijven alleen oplossingen voor duurzaamheidsproblemen aan waar zij zelf geen economische schade van ondervinden. Er wordt bijvoorbeeld niet gesproken over het beperken van de consumptie van palmolie of soja. Ook het bespreken van meer fundamentele oplossingen voor duurzaamheidsproblemen zoals ontbossing, komen in deze initiatieven nauwelijks of niet aan de orde. Dit ondermijnt de legitimiteit van beide Ronde Tafels. Bovendien is deelname aan Ronde Tafels op vrijwillige basis en kan regelgeving niet afgedwongen worden.

Focus op regionale samenwerking

Nederland is de grootste importeur van palmolie en de een na grootste importeur van soja binnen de Europese Unie. Palmolie is terug te vinden in ongeveer de helft van de producten die te koop zijn de supermarkt, zoals shampoo, margarine, pizza en koekjes; soja wordt vooral verwerkt tot veevoer.

De grote vraag naar soja en palmolie gaat hand in hand met tal van onduurzame praktijken. Zo zijn ontbossing van tropisch regenwoud om plaats te maken voor palmplantages; en de schending van arbeids- en landrechten in Indonesië en Maleisië aan de orde van de dag. In Zuid-Amerika worden lokale boeren verdreven en verdwijnen bossavannes op grote schaal, om meer sojateelt mogelijk te maken.

Nationale overheden zijn tot nu toe niet in staat geweest dit soort duurzaamheidsproblemen aan te pakken. Nu echter blijkt dat Ronde Tafels op het terrein van palmolie en soja het ook niet voor elkaar krijgen om een einde te maken aan onduurzame praktijken, raadt de onderzoekster aan om het over een andere boeg te gooien. Ik verwacht dat het effectiever is om specifieke duurzaamheidsproblemen op regionaal niveau aan te pakken, waarbij private partijen en overheden met elkaar samenwerken,’ aldus Schouten.

Het onderzoek van Greetje Schouten werd gefinancierd via de Vrije competitie van NWO.

Over NWO

De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) is met een budget van ruim 625 miljoen euro per jaar een van de grootste wetenschapsfinanciers in Nederland. NWO stimuleert kwaliteit en vernieuwing in de wetenschap door het beste onderzoek te selecteren en financieren. NWO beheert onderzoeksinstituten van (inter)nationaal belang, geeft mede richting aan het wetenschappelijk onderzoek in Nederland en brengt wetenschap en maatschappij dichter bij elkaar. Onderzoeksvoorstellen worden beoordeeld en geselecteerd door vooraanstaande wetenschappers uit binnen- en buitenland. Dankzij financiering van NWO kunnen meer dan 5000 wetenschappers onderzoek doen.