Romeo Kaptijn van 2BHonest vertelt hoe bedrijven kunnen verschuiven van een focus op compliance naar concrete, actiegerichte duurzaamheid. Hoe kunnen ze niet alleen aan de regelgeving voldoen, maar ook waarde creëren voor duurzame groei en succes op de lange termijn? Welke uitdagingen en vragen komen hierbij kijken, en hoe kunnen deze worden omgezet in kansen?
Heb je de afgelopen tijd veranderingen gezien in de manier waarop bedrijven de CSRD benaderen en wat is jullie visie hierop?
Er is inmiddels een overvloed aan tools en nieuwe consultancybedrijven die zich richten op de CSRD. Dit is begrijpelijk, gezien de duidelijke marktvraag. Wat wij echter nog steeds zien is dat veel van deze partijen zich vooral concentreren op het naleven van regels via checklists. Dit noemen wij ‘compliance-gedreven’. Maar zoals een van onze klanten het onlangs treffend zei: “We moeten niet vinken, maar vlammen.” Dat is precies onze visie. Hoewel de CSRD geen minimumnormen voorschrijft en je technisch gezien aan de regelgeving voldoet door enkel te rapporteren, moedigen wij bedrijven altijd aan om verder te denken.
Wat drijft bedrijven om verder te gaan dan minimale compliance?
De omvang en specifieke inhoud van rapportages varieert aanzienlijk per sector. Sectoren zoals energie en voeding liggen onder een vergrootglas, waardoor de minimale benchmark voor transparantie hoger ligt. Voor bedrijven die afhankelijk zijn van externe financiering, adviseren wij een uitgebreide rapportage. Financiële instellingen leggen steeds meer nadruk op duurzaamheidsprestaties en -informatie, zoals blijkt uit initiatieven zoals groene leningen met kortingen voor bedrijven die investeren in duurzaamheid.
Aan de andere kant werken we veel samen met familiebedrijven met intern kapitaal, die minder afhankelijk zijn van externe financiering. Bij hen zien we een sterke drang om iets waardevols achter te laten voor toekomstige generaties. Hun benadering is minder gericht op het enkel naleven van vereisten, maar eerder op het ontwikkelen van een duurzame langetermijnvisie vanuit intrinsieke motivatie. Deze benadering is ook uitermate geschikt voor andere bedrijven die de CSRD willen gebruiken om strategische focus aan te brengen.
Stel, je wilt als bedrijf een strategische aanpak… Wat komt daar allemaal bij kijken en hoe ver moet je analyse gaan?
Het begint met een materialiteitsanalyse, waarmee je de belangrijkste duurzaamheidsthema’s voor je bedrijf identificeert. Een veelvoorkomende vraag daarbij is hoe diep je in je keten moet ‘duiken’. Je moet een waardeketenperspectief meenemen, maar gaat dat echt helemaal terug tot de grondstoffen? Ons antwoord is dat je bekend moet zijn met de hotspots. Weet in welke hoog risicolanden en -producten je betrokken bent, en welke kansen en risico’s er zijn. Je hoeft niet helemaal terug naar je eerste leverancier, maar focus op de belangrijkste. Vaak is dit boerenverstand: denk aan uitgaven, hoogrisicogebieden of bekende duurzaamheidsrisico’s in je sector. Teken je waardeketen uit en realiseer je dat je van elk risico een kans kunt maken. Stel bijvoorbeeld dat er kans is op onderbetaling in je keten, dan kun je programma’s opzetten om boeren een goed leefbaar loon te geven.
Besef ook dat de CSRD ‘slechts’ een eerste verkenning is. De aankomende CSDDD (Corporate Sustainability Due Diligence Directive) gaat verder dan de CSRD en vereist dat je veel specifieker en gedetailleerder te werk gaat. Voor nu hoef je met de CSRD niet zo diep te gaan, maar breng je de belangrijkste risico’s en kansen in kaart.
Hoe hang je vervolgens ‘een prijskaartje’ aan de belangrijkste duurzaamheidsrisico’s en -kansen?
Bij dubbele materialiteit moet je inschatten wat de financiële impact is van risico’s en kansen: laag, medium of hoog. Het gaat om vragen zoals: wat kost het om 20% CO₂ te reduceren? Wat zijn de totale kosten voor training en ontwikkeling? De financiële effecten schaal je vervolgens in.
Dit soort gedetailleerde financiële doorberekeningen zien we echter nog zelden bij bedrijven. Waar financieel risicomanagement vaak beter belegd is in de organisatie, ontbreekt dit vaak voor duurzaamheidsrisico’s. Hierdoor komt het voor consultants meer aan op schatten en het doen van aannames. Een belangrijk besef voor bedrijven is dat hun riskteams breder zullen moeten nadenken over duurzaamheidsrisico’s en -kansen binnen thema’s zoals financiering, markten, innovatie, verzekeringen en grondstoffen. Het is cruciaal dat bedrijven leren een prijskaartje te hangen aan deze risico’s en kansen. Zo krijg je echt inzicht en bereid je je voor op toekomstige eisen.
Hoe weet je – na het bepalen van de hotspots – hoe je moet rapporteren? Volgens mij geeft de CSRD daarin niet per se richtlijnen?
Klopt, sommige rapportagevereisten zijn niet helemaal duidelijk en open voor interpretatie. Stel dat je voor materiaal- en productinstromen moet rapporteren over je belangrijkste stromen, dan staat er niet hóe je die bepaalt. Gaat het om factor A, B of C? En hoe begrens je de inhoud? Daarom komen bedrijven vaak naar ons met vragen als: ‘Moet ik álles rapporteren? Pennen, bakstenen, noem maar op?’.
De uitdaging is voldoende informatie te verzamelen voor de accountant en belanghebbenden. Dit vereist kritisch nadenken, maar biedt ook ruimte voor interpretatie. De CSRD vraagt vooral om een heldere weergave van je methodiek. Wij helpen bedrijven bij het opstellen en formuleren van zo’n methodiek. Uiteindelijk rapporteer je misschien in een eenvoudig tabelletje bepaalde hoeveelheden in tonnen of kilo’s, maar het voorwerk zit in de analyse en afkadering. Alleen zo ontstaat er een duidelijke en verantwoorde rapportage die ook door een accountant kan worden goedgekeurd.
Ik denk dat veel bedrijven de zorg hebben dat het zo véél wordt, al die rapportages. Dat ze over élk klein detail moeten rapporteren. Herken je deze zorg?
Ja, dat is een veelvoorkomende zorg. Bedrijven vrezen vaak dat ze alles moeten rapporteren, maar dat is niet het geval. Door te focussen op de thema’s die uit de materialiteitsanalyse als significant naar voren komen, kun je effectief en efficiënt rapporteren zonder in onnodige details te verzanden. Thema’s splitsen zich namelijk ook nog op. Neem bijvoorbeeld de rapportage over het werknemersbestand, daaronder vallen subthema’s zoals veiligheid, training en ontwikkeling. In de materialiteitsanalyse identificeer je welk subthema relevant is en welke niet. Je hoeft dus niet over de hoeveelheid incidenten te rapporteren als veiligheid geen belangrijk thema is voor jouw bedrijf. Deze opsplitsing helpt de rapportagelast te verlichten en te focussen op wat echt belangrijk is.
Conclusie
De verschuiving van een compliance-gedreven aanpak naar een strategische en actiegerichte benadering van duurzaamheid onder de CSRD brengt zowel uitdagingen als kansen met zich mee. Bedrijven die voorbij minimale naleving kijken en duurzaamheid in hun kernstrategieën verweven, zullen niet alleen aan de regelgeving voldoen, maar ook waarde creëren voor hun stakeholders en de bredere samenleving. Door een grondige materialiteitsanalyse, het identificeren van risico’s en kansen en een gerichte rapportage, kunnen bedrijven een stevige basis leggen voor duurzame groei en succes op de lange termijn.