Hoe kunnen we organisaties bewegen om hun negatieve impact op mens, milieu en maatschappij te verminderen? Deze vraag staat centraal in het onderzoek van Ries Breijer, die op 18 december promoveert. Zijn onderzoek laat zien dat verandering van regelgeving over niet-financiële en financiële verslaggeving een belangrijke rol kan spelen.
Breijer volgde de deeltijd accountancyopleiding aan Nyenrode en werd tijdens de afronding van zijn masterscriptie gevraagd om een voltijd promotietraject te starten. “Voor mij was dat een mooie kans om mij te verdiepen in duurzaamheidsverslaggeving”, vertelt Breijer. “Nieuwe wetgeving was destijds net van kracht, en we wisten nog niet hoe deze in de praktijk zou uitpakken. Dat maakte het onderwerp extra interessant.”
Europese richtlijn
Het onderzoek van Breijer richt zich deels op de NFRD, wat staat voor Non-Financial Reporting Directive. Dit is een Europese richtlijn die grote beursgenoteerde bedrijven verplicht om transparanter te zijn over hun negatieve impact op mens, milieu, en maatschappij, de zogenoemde niet-financiële gevolgen. “In de praktijk kunnen we organisaties in twee groepen opdelen: organisaties die al eerder op vrijwillige basis zijn gestart met het verstrekken van niet-financiële informatie, en organisaties die dat pas gingen doen nadat dit verplicht werd. Uit mijn onderzoek blijkt dat die laatste groep zich voornamelijk richt op het informeren van beleggers, waarbij de informatie ook nog eens heel generiek is. Vrijwillige verstrekkers daarentegen, richten zich op een brede groep stakeholders en publiceren rapporten die informatiever zijn dan bedrijven die daartoe gedwongen worden. Vaak gaat het om bedrijven die al goed presteren op het gebied van duurzaamheid, of die onder een vergrootglas liggen en daarom baat hebben bij het bieden van transparantie.” Breijer stelt dat de verschillen tussen de rapportages van beide groepen het lastig maakt om bedrijven met elkaar te vergelijken, waardoor het ook moeilijk is om hen verantwoordelijk te houden voor hun negatieve impact.
Verduurzaming
Het achterliggende idee van verplichte niet-financiële verslaggeving is dat bedrijven zich gaan inspannen om op een klimaatvriendelijke en sociaal-ethische manier te ondernemen. Toch blijkt uit het onderzoek van Breijer dat niet-vrijwillige verstrekkers geen verbetering laten zien in hun sociale prestaties, in tegenstelling tot organisaties die dat op vrijwillige basis doen. “Probleem is dat bedrijven die slechts de minimaal vereiste informatie openbaar maken, vanwege het gebrek aan transparantie onvoldoende verantwoordelijk gehouden kunnen worden gehouden voor hun negatieve impact”, vertelt Breijer. “De aangescherpte regelgeving, waar vanaf boekjaar 2024 aan moet worden voldaan, dwingt bedrijven naar verwachting wél om openheid van zaken te geven. Maar het vergroten van transparantie is slechts de eerste stap. Ook als samenleving zouden we kritisch moeten zijn richting bedrijven waar misstanden aan het licht komen door verplichte rapportages. Dit zou bedrijven vervolgens moeten stimuleren om deze misstanden aan te pakken. Kortom, er bestaat nog veel onzekerheid over de vraag of niet-financiële verslaggeving een effectief middel is om bedrijven te bewegen hun negatieve impact te verminderen.”
In zijn studie besteedt Breijer ook aandacht aan de wijze waarop bedrijven hun uitgaven voor onderzoek en ontwikkeling (R&D) met het oog op verduurzaming moeten verantwoorden. Door de huidige regelgeving worden kosten voor ‘groene ontwikkeling’ niet over meerdere jaren verspreid, omdat deze geen directe economische voordelen genereren. Dit is nadelig, aangezien verduurzaming – met het oog op de korte termijn winstcijfers – dan mogelijk naar de achtergrond wordt gedrongen. Eerder onderzoek laat zien dat de optie tot spreiding leidt tot een toename van investeringen in R&D. Daarom pleit Breijer ervoor dat kosten voor ontwikkeling ook over meerdere jaren verspreid mogen worden wanneer er sprake is van aantoonbare voordelen voor mens en milieu, zelfs als er geen directe economische voordelen zijn. Door deze verandering kan financiële verslaggeving bijdragen aan de verduurzaming van onze samenleving, of beter gezegd: deze niet langer afremmen.
Toekomst
In mei 2022 publiceerde Breijer samen met collega René Orij een artikel over de impact van de NFRD in het tijdschrift Accounting in Europe. Dat was niet onverdienstelijk, want met dit artikel won hij een prijs die afgelopen mei werd uitgereikt in Helsinki tijdens het jaarlijkse congres van de European Accounting Association. Het doen van onderzoek en het schrijven van wetenschappelijke artikelen is iets dat Breijer ook na zijn promotie graag wil voortzetten. “De kloof tussen financiële en niet-financiële verslaggeving is iets wat mij steeds meer is gaan fascineren. Ik ben benieuwd of de huidige initiatieven op het gebied van verplichte niet-financiële verslaggeving, zowel die in Europa als in de Verenigde Staten, deze kloof kunnen dichten. Dit is iets waar ik in de toekomst graag onderzoek naar zou willen doen.”