Voorbeeld van overheidsverslagen zijn de jaarlijkse overzichten van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken over de schendingen van mensenrechten. Soortgelijke rapportages in Nederland zouden de Nederlandse bedrijven die in het buitenland opereren, houvast bieden.
Voor ondernemingen zelf is het volgens Kemps goed als de arbeidsomstandigheden en die bij hun leveranciers worden gecontroleerd door externe waarnemers.
Beide type rapportages maken dat zowel de overheid als het bedrijfsleven aansprakelijk kunnen worden gesteld. Die openheid maakt hen uiteindelijk minder kwetsbaar, zo redeneerde het hoofd van Amnesty maandagavond. hij sprak over mensenrechten in tijden van globalisering, op een bijeenkomst georganiseerd door de Society for International Development.
Hij noemt Nike als voorbeeld. -Het rapport dat Nike vorige week naar buiten bracht over schendingen van arbeidsrechten in haar fabrieken in Indonesië, maakt het bedrijf sterker,’ aldus Kemps. Maar veel bedrijven zijn daar nog lang niet aan toe.
Informatie maakt het verschil, betoogde de Amnesty-directeur. Een kenniscentrum, zoals de SER bepleit in een advies aan de regering, bevordert dan ook het maatschappelijk verantwoord ondernemen. -Maar dan mag dat niet te vrijblijvend zijn, moeten er op zo’n centrum mensen werken die werkelijk deskundig zijn en die informatie actief uitdragen,’ aldus Kemps.
Ondergrens
Ook de minister voor Ontwikkelingssamenwerking heeft een rol. Zij zou binnen het kabinet duidelijker criteria voor exportsubsidies kunnen afdwingen. En binnen de Wereldbank en Internationaal Monetair Fonds nadrukkelijker het mensenrechtenbeleid aankaarten.
-In een wereld zonder grenzen zijn de mensenrechten de ondergrens,’ zo redeneerde de Amnesty-directeur. Daarom moet de rol van de overheid uitgesprokener zijn, vindt Kemps. Maar ook bedrijven die opereren in het buitenland, moeten maatschappelijk verantwoord gaan ondernemen.
Bedrijven zouden ook een persoon kunnen belasten met kwesties die betrekking hebben op ethische zaken als mensenrechten, milieu en verantwoord ondernemen, redeneerde de directeur van de Nederlandse afdeling van Amnesty International. Als een soort van preventieve actie.
Zo’n persoon – of afdeling – zou zijn informatie mede moeten betrekken van internationale en nationale niet-gouvernementele organisaties (NGO’s).
Daar ligt wel de moeilijkheid, zo werd de Amnesty-directeur voorgehouden. Want hoe controleer je of een bedrijf actie onderneemt als een werknemer is opgepakt en niet op het werk verschijnt? Gaat Amnesty die controle uitvoeren?
Volgens Kemps wil Amnesty niet als controleur gaan werken. Bedrijven moeten zelf in actie komen. -Zij kunnen zich niet buiten de discussie houden en alles aan de overheid overlaten. Zij moeten zich beroepen op internationale afspraken en codes van het hoofdkantoor. Op basis daarvan kan een manager actie ondernemen,’ aldus Kemps.