Het wereldwijd allereerste grotere passagiersvliegtuig (40-80 zitplaatsen) op vloeibare groene waterstof moet in 2028 tussen Nederland en Londen gaan vliegen. Een uniek huzarenstukje: een grote Nederlandse samenwerking bouwt een waterstofsysteem voor vliegtuigen, helemaal groen, van brandstof tot aandrijving. Het systeem is opschaalbaar naar grotere vliegtuigen. En is vollédig van Nederlandse bodem. Daarmee wordt Nederland wereldwijd de belangrijkste leverancier voor vliegen op waterstof. Geen CO2 of stikstof meer uit de uitlaat, dus zero CO2-emission air travel. En die eerste vlucht is geen eendagsvlieg: de bedoeling is dat er vanaf 2028 al meerdere commerciële vluchten wereldwijd gaan vliegen. Hydrogen Aircraft Powertrain and Storage System (HAPSS) is een volledig Nederlandse publiek-private samenwerking, opgezet door Unified International en InnovationQuarter met 17 bedrijven, waaronder Fokker, TU Delft, Rijksoverheid en het Koninklijk Nederlands Lucht- en Ruimtevaartcentrum. Vanuit het Nationaal Groeifonds werd € 383 mln. toegekend aan het programma Luchtvaart in Transitie, waarvan het HAPSS-project het grootste onderdeel is. Het systeem is in 2025 al op labschaal gereed.

Eén-op-één bijdrage aan het Nederlandse BBP en de groene economie

Uit een internationale survey blijkt dat meer dan 90 % van de consumenten bereid is om meer te betalen voor een vlucht, mits die volledig groen is. Het HAPSS-programma bereikt zero emission air travel en helpt Nederland om wereldwijd de belangrijkste leverancier van dergelijke systemen te worden (tier-one-positie). Het systeem wordt in de eerste instantie ingebouwd in een bestaand turboprop-vliegtuig met 40-80 zitplaatsen en kan vervolgens gebruikt worden in nieuwe zero-emissie-vliegtuigen met nog meer passagiers.

1200 banen en een wereldmarkt van € 16 miljard

“Dit is wereldwijd uniek volgens experts. En het mooiste: boven dit project wappert een volledig Nederlandse vlag, dit project draagt dus direct en één-op-één bij aan het Nederlandse BBP,” zegt Michel van Ierland van Unified International. Vanaf 2028 levert HAPSS 1200 banen op. “We bieden met dit programma structurele werkgelegenheid in de groene economie. Daarnaast ontsluiten we voor Nederland een wereldmarkt van € 16 miljard. Dit is bijvoorbeeld heel interessant voor Scandinavië en Nieuw-Zeeland, waar voor kortere afstanden nu nog wordt gemikt op batterij-elektrische technologie.”

Van Ierland noemt het “een absoluut uniek project waar het rood-wit-blauw vanaf spat. We hebben in Nederland al 100 jaar een sterke vliegtuigmaakindustrie. En we zijn ijzersterk in samenwerken, bedrijven met kennisinstellingen en overheid – de gouden driehoek. En als partijen hun kennis en kunde op elkaar aansluiten, dan krijg je dus straks zo’n wereldprimeur als in 2028. Ik ben daar ongelooflijk trots op.”

Hoe werkt het?

De hele keten in een vliegtuig, van brandstof tot aan voortstuwing wordt volledig en in z’n geheel vergroend. 17 organisaties en bedrijven, waaronder Fokker, TU Delft, Zepp Solutions en Saluqi, werken aan verschillende onderdelen van de keten, onder regie van een nieuw op te richten BV. Waar de brandstof nu nog in de vleugels wordt opgeslagen, worden die in het nieuwe vliegtuig vervangen door waterstofcapsules in de staart van het vliegtuig. De waterstof wordt daarna richting de motor vervoerd en omgezet in elektriciteit. In de motor wordt de elektriciteit omgezet in beweging en naar de propellers gestuurd. “Het klinkt makkelijker dan het is; het leidingwerk is bijvoorbeeld ook een complexe aangelegenheid,” zegt Bert Klarus van InnovationQuarter. “Wil je waterstof door leidingen vervoeren, dan moet je het goed onder controle houden met drukregelaars en compressoren. En er komt bovendien veel warmte vrij, daar moet je ook iets mee.”

InnovationQuarter, de regionale ontwikkelingsmaatschappij voor Zuid-Holland, bouwt al sinds 2020 samen met Technology Park Ypenburg en Unified International aan het HAPSS-programma. “We hebben de partners van dit consortium bij elkaar gebracht, steeds met de uitdrukkelijke ambitie om hier een Nederlandse oplossing van te maken,” aldus Bert Klarus.

Ook Nederlandse en Europese luchtvaartautoriteit zijn aangehaakt. “Dit systeem moet gecertificeerd worden, maar daar zijn we erg hoopvol over,” aldus Van Ierland. “We bouwen en sleutelen aan een bestaand, robuust en beproefd systeem. Daar kunnen we van profiteren.”

Nederland neemt eindelijk weer koppositie in de luchtvaart in

Nederland heeft al 100 jaar ervaring in de luchtvaart. Maar met het wegvallen van Fokker als Original Equiptment Manufacturer (OEM) in 1996 kwam er een einde aan de vraag naar componenten voor vliegtuigen van Nederlandse makelij. Het ecosysteem is in de tussentijd slechts nog gebruikt voor vliegtuigplatformen als Airbus, Boeing, en Lockheed Martin (F35). Daar komt nu verandering in. Met het HAPSS-project positioneert Nederland zich wereldwijd als leverancier voor airlines die duurzaam moeten gaan vliegen. Potentiële klanten zijn Airbus, Boeing, Embraer en De Havilland.

Buitenland experimenteert wel, maar vormen geen concurrentie

In Amerika en het Verenigd Koninkrijk wordt er ook geëxperimenteerd met vliegen op waterstof, maar voornamelijk door partijen die hun oorsprong hebben in de commerciële, duurzame energievoorziening. “Die hebben een andere focus. Zij zijn voor ons eerder potentiële klanten en partners, dan concurrenten.” Ook partijen als Airbus/Leonardo, Embraer werken aan waterstoftechnologie voor hun toekomstige vliegtuigen. Hun horizon is echter wat verder weg en ligt op de periode na 2035.