De politiek is nodig om herbruikbare verpakkingen tot succes te maken. Dat is de oproep van meer dan dertig maatschappelijke organisaties en bedrijven, vandaag aan de Tweede Kamer. In hun manifest beschrijven zij de winst en effecten van goed functionerende hergebruiksystemen voor natuur, milieu en de economie. Maar, zo waarschuwen zij, die winst kunnen we alleen verzilveren, als de overheid nu fors haar best gaat doen om ondernemers te helpen hergebruiksystemen voor bijvoorbeeld bekers te ontwikkelen en landelijk werkend te krijgen. Het manifest is een initiatief van Mission Reuse, een samenwerking van Natuur & Milieu, Fair Resource Foundation en Enviu.
Het manifest wordt aangeboden één dag na de Nederlandse Overshoot Day. Als iedereen zo zou leven als Nederlanders zouden de grondstoffen voor dit jaar al op zijn. Een belangrijke oorzaak daarvan is het oneindige aantal wegwerpverpakkingen dat we gebruiken. Om daar iets aan te doen is er sinds januari een verbod op wegwerpbekers voor consumptie ter plaatse. Toch worstelen horecazaken, maar bijvoorbeeld ook voetbalverenigingen met de invoer van herbruikbare bekers. Het blijkt voor lokale ondernemers vaak lastig tot een goed werkend hergebruiksysteem te komen.
Bierfles bewijst dat het kan
Daarom, zo schrijven de organisaties, is het zo belangrijk dat de politiek zich hard gaat maken voor een succesvolle ontwikkeling van hergebruiksystemen. Volgens de laatste cijfers van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat gooien we meer dan 7 miljard bekers, bordjes en zakjes weg. Ongeveer de helft belandt na enkele minuten van gebruik in de verbrandingsoven, een ander deel belandt als zwerfafval in de natuur, rivieren of in het plantsoen. Door verpakkingen langer te gebruiken, zijn er minder verpakkingen en dus grondstoffen nodig en veroorzaken we veel minder afval. Een succesvol voorbeeld is de bierfles, ontwikkeld in de jaren ’80 en nog steeds een toonaangevend voorbeeld van een goed functionerend, landelijk hergebruiksysteem.
Veel goeds
De coalitie benadrukt dat het succesvol introduceren van herbruikbare verpakkingen Nederland veel goeds te bieden heeft. Nederland kan een sterke marktpositie ontwikkelen door zich nu al voor te bereiden op deze ontwikkeling waar uiteindelijk alle landen naar toe moeten vanwege schaarste aan grondstoffen. Het betekent dat we onze afhankelijkheid van andere landen verminderen. Eén van de hoofdoorzaken van de zwerfafvalproblematiek wordt aangepakt, maar ook de CO2-uitstoot van productie, transport en afvalverwerking van verpakkingen daalt stevig. Ten slotte bespaart het de overheid en het bedrijfsleven een fikse som aan opruim- en verwerkingskosten.
Vraag aan politiek
De coalitie vraagt de overheid om een heldere visie te ontwikkelen voor de sectoren en verpakkingstypes waar hergebruik de norm gaat worden. Het gebruik van wegwerpverpakkingen moet waar mogelijk verboden worden, en naast plastic ook gaan gelden op andere materialen als papier en karton. Dit maakt de regelgeving helder en beter handhaafbaar. De coalitie bepleit financieel voordeel voor bedrijven die de overstap van wegwerp naar hergebruik maken.
Tenslotte is het van belang dat de nieuwe systemen hygiënisch en betaalbaar zijn en gemak opleveren voor de consument. Om zo zeker te weten dat mensen de herbruikbare verpakkingen waarderen en zonder gedoe kunnen retourneren.
Meer aandacht voor hergebruik in Uitgebreide Producentenverantwoordelijkheid?
Op 19 maart 2024 nam de Tweede Kamer een motie aan om te onderzoeken of een deel van de UPV-bijdragen voor verpakkingen geïnvesteerd kan worden in hergebruik. Aandacht voor hogere strategieën op de R-ladder is essentieel op weg naar een circulaire economie met minder grondstoffenverspilling, minder afval en minder zwerfafval. Volgt Nederland het voorbeeld van België en Frankrijk, waar producenten en importeurs van eenmalige verpakkingen niet alleen bijdragen aan inzameling en recycling, maar ook aan hergebruik?