Nederland moet harde eisen stellen aan de corona-steunpakketten voor bedrijven voor duurzaamheid, klimaatbeleid en het stoppen van belastingontwijking. Scherpe voorwaarden zijn noodzakelijk zodat met de miljarden aan belastinggeld niet alleen banen in Nederland behouden blijven, maar dat deze ook een stevige bijdrage leveren aan de aanpak van belastingontwijking, de bescherming van mensenrechten, het tegenaan van extreme ongelijkheid en het behalen van de VN-klimaatdoelen. Dit stelt Oxfam Novib in haar nieuwe briefing paper ‘De Kans van Ons leven’, over toekomst van onze economie. 

Esmé Berkhout, woordvoerder Oxfam Novib: “De aanpak van de coronacrisis kan niet los gezien worden van de andere grote crises van deze tijd.  Zoals de extreme ongelijkheid wereldwijd die ieder jaar nieuwe records bereikt en de klimaatcrisis die het bestaan van miljoenen mensen bedreigt. De miljarden euro’s die nu worden vrijgemaakt om Nederland en andere landen door de coronacrisis te slepen zijn een unieke kans om afscheid te nemen van de vele weeffouten van ons economische systeem. Anders zullen de gevolgen en de kosten voor deze andere crises als een boemerang bij ons terugkomen als de coronapandemie onder controle is. ‘

‘Wij hebben de keus om de miljarden aan noodsteun zó in te zetten dat we investeren in een beter Nederland én in een betere wereld. Dit is het moment om het bedrijfsleven aan te sporen om mensenrechten te respecteren en te investeren in een gezonde en leefbare toekomst voor iedereen, wereldwijd. Zodat we een wereld creëren waarin problemen als extreme ongelijkheid, toenemende conflicten over steeds schaarser wordende hulpbronnen en klimaatverandering niet vooruit worden doorgeschoven, maar worden aangepakt’, aldus Berkhout.

Oxfam Novib formuleert in haar rapport drie belangrijke eisen die de Nederlandse overheid moet stellen aan een steunpakket voor het bedrijfsleven, op het vlak van mensen- en arbeidsrechten, klimaat, en belastingen:

1. Bedrijven die steun ontvangen moeten mensen – en arbeidsrechten respecteren en oneerlijke handelspraktijken vermijden

De Nederlandse regering heeft als doelstelling dat binnen drie jaar 90% van de bedrijven de OESO-richtlijnen voor maatschappelijk verantwoord ondernemen moeten ondersteunen. De geplande steunpakketten voor bedrijven bieden een uitgelezen mogelijkheid om het huidige – zeer lage percentage van rond de 30-35% – aanzienlijk te verbeteren.

2. Bedrijven die steun ontvangen moeten helpen klimaatverandering tegen te gaan.

Om aan het klimaatakkoord van Parijs te kunnen voldoen – wat betekent dat Nederland in 2030 65% minder CO2 moet uitstoten dan in 1990 – moet onze economie fors anders worden ingericht.  De Nederlandse regering moet alle grote bedrijven die steun krijgen verplichten hun productie en energiegebruik in overeenstemming te brengen met een maximale temperatuurstijging van 1,5 graden, zoals genoemd in het akkoord van Parijs

3. Bedrijven die steun krijgen moeten hun eerlijke aandeel aan belasting betalen.

Juist in deze tijd waarin de publieke inkomsten hard nodig zijn is de aanpak van belastingontwijking cruciaal. Ontwikkelingslanden lopen hierdoor jaarlijks 100 miljard euro aan belastinginkomsten mis. De Europese Commissie steunt de aanpak om steunpakketten voor bedrijven te koppelen aan maatregelen tegen belastingontwijking. Denemarken, Frankrijk en Polen kondigden al aan belastingontwijking mee te wegen in het besluit wel of geen steun te verlenen vanuit hun noodfonds.

“Hoewel het positief is dat het kabinet nu enkele voorwaarden stelt aan overheidssteun zoals het niet uitkeren van dividend, inkopen van aandelen of uitdelen van bonussen, het ambitieniveau moet echt omhoog. Het kabinet mag deze historische kans om de economie te verduurzamen, belastingontwijking tegen te gaan, wereldwijde ongelijkheid te verminderen en de klimaatdoelen te halen niet missen. Door goede voorwaarden te stellen aan bedrijven die overheidssteun krijgen, zou een begin gemaakt worden met het creëren van een betere toekomst voor iedereen, in Nederland en elders in de wereld” stelt Berkhout.

Enkele bevindingen uit de Oxfam Novib briefing:

  • Door de wereldwijde economische gevolgen van de coronacrisis kunnen 500 miljoen mensen, 8% van de wereldbevolking, extra in armoede terecht komen.
  • Het VN Wereld Voedsel programma verwacht dat het aantal mensen met acute honger dit jaar door de corona-uitbraak verdubbelt tot 265 miljoen mensen.
  • Gebrek aan steun voor ontwikkelingslanden door de internationale gemeenschap kan de wereldwijde strijd tegen armoede in één klap met 10 jaar terugwerpen, in sommige regio’s zelfs met 30 jaar.
  • Onderzoek laat zien dat tot nu toe slechts 4% van de voorgestelde maatregelen die zijn opgesteld door de G20 landen helpen de CO2-uitstoot daadwerkelijk terug te dringen; 4% van de maatregelen versterkt de uitstoot en  92% is ‘neutraal’. Dit terwijl een enorme omslag, weg van ‘business as usual’, nodig is om te voorkomen dat de wereld afstevent op een nog grotere klimaatcrisis.
  • Volgens berekeningen van Oxfam Novib bedraagt een eerlijke bijdrage van Nederland voor de aanpak van de coronacrisis in ontwikkelingslanden minstens €4,9 miljard. Dit is nog geen kwart van de 22 miljard euro die andere landen jaarlijks mislopen door belastingontwijking naar en via Nederland.  En het is slechts een kwart van de dividenduitkeringen die Nederlandse bedrijven vorig jaar uitkeerden aan hun aandeelhouders.