Overheden kunnen via hun aanbestedingen een aanjagende rol spelen in de verduurzaming van de natuursteensector door Internationale Sociale Voorwaarden (ISV) op te nemen in hun inkoopvoorwaarden. Dat is een belangrijke conclusie van het pilotprogramma ISV Natuursteen van het Initiatief TruStone.
Het pilotprogramma Internationale Sociale Voorwaarden (ISV) natuursteen duurde vier jaar en richtte zich op het bevorderen van de toepassing van internationale arbeidsnormen, zoals het tegengaan van dwangarbeid, slavernij, kinderarbeid en discriminatie. Uit het eindrapport ‘Aanbesteding als aanjager van transitie’ blijkt dat overheden die ISV toepassen in hun inkoop, bijdragen aan het tegengaan van zulke misstanden in de natuursteenketen.
“Door het pilotprogramma zijn belangrijke drempels weggenomen bij inkopers en contractmanagers,” zegt Pieter van der Gaag, onafhankelijk voorzitter van Initiatief TruStone. “Het programma heeft bij overheden de kennis over risico’s in de keten vergroot en gezorgd voor meer begrip tussen bedrijven, overheden, vakbonden en ngo’s. Dit heeft al tot concrete resultaten geleid in India. In gesprekken met leveranciers ter plekke zijn risico’s in kaart gebracht, is een aanpak vastgesteld hoe deze tegen te gaan en zijn afspraken gemaakt hoe de voortgang te volgen.”
Van transactie naar transitie
De overheid heeft als aanbestedende partij een grote invloed om transitiegericht denken en werken te bevorderen door ISV op te nemen in haar inkoopvoorwaarden. Traditioneel staat bij aanbestedingen transactiegericht denken voorop. Dat richt zich op het uitsluiten van risico’s via bijvoorbeeld contracten en certificaten of door een zero tolerance-beleid te hanteren. Transitiegericht werken zet dialoog en de relatie voorop. Dat betekent niet het uitsluiten van risico’s als startpunt maar juist het insluiten ervan. Het uitvoeren van due diligence (gepaste zorgvuldigheid) staat hierbij centraal. Dat wil zeggen dat importeurs het risico op aanwezigheid van misstanden in hun toeleveringsketen onderzoeken en nagaan in hoeverre ze direct of indirect zijn betrokken bij voorkomende misstanden. Zij kunnen vervolgens zelfstandig bijdragen aan verbeteringen of dit doen in samenwerking met andere bedrijven of aangesloten partijen binnen het Initiatief TruStone.
Transitiegericht werken is een langetermijnaanpak. Daarbij loont het om op lokaal en landelijk niveau te zoeken naar een opdrachtoverstijgend niveau, waarin meer tijd en ruimte is voor langetermijnontwikkeling. Dit is met name van toepassing wanneer opdrachten een korte looptijd hebben. Samen met de eindrapportage is ook een handreiking uitgebracht. Deze biedt aanbestedende diensten concrete handvatten om transitiegericht denken in de praktijk te brengen, zowel in individuele opdrachten als op opdrachtoverstijgend niveau.
Over het programma
Het pilotprogramma startte in juli 2017 en duurde vier jaar. Aan het programma werkten meerdere grote en kleinere gemeenten mee, de rijksoverheid, meer dan tien natuursteenbedrijven en enkele ngo’s. Een groot aantal vertegenwoordigers van bedrijven en aanbestedende diensten hebben actief deelgenomen aan kennissessies, workshops en dialoogbijeenkomsten. Er zijn gesprekken met leveranciers gevoerd in China en India.
Over het Initiatief TruStone
Het Initiatief TruStone is een internationaal MVO-convenant voor de natuursteensector en loopt van eind 2019 tot eind 2024. Het convenant brengt Nederlandse en Vlaamse bedrijven, brancheverenigingen, overheden en Nederlandse vakbonden en ngo’s samen met als doel het bevorderen van internationaal Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen in de sector. De partijen werken samen onder leiding van een onafhankelijk voorzitter. De SER faciliteert deze multi-stakeholder samenwerking, geeft advies en beoordeelt jaarlijks de bedrijven op hun plannen van aanpak volgens de richtlijnen van de OESO en de VN voor due diligence. Het convenant voorziet in een onafhankelijke klachten- en geschillencommissie.
