Als je als consument iets koopt, mag je er dan vanuit gaan dat het geleverde product is geproduceerd zonder de inzet van gedwongen kinderarbeid of andere vormen van dwangarbeid? En mag je erop vertrouwen dat het geleverde is geproduceerd met inachtneming van relevante regelgeving op het gebied van milieu en klimaat? En wat geldt er als je van zo’n duurzame productie uitgaat, maar ontdekt dat het anders in elkaar zit? Kun je dan schadevergoeding vorderen van de verkoper, of de koopovereenkomst ontbinden? Sonja Kruisinga, hoogleraar Overeenkomstenrecht, gaat in haar rede in op de rol die het contractenrecht speelt, en in de nabije toekomst zal gaan spelen, bij de bescherming van het milieu en de bescherming van fundamentele rechten. Zij spreekt haar oratie getiteld ‘(Non-)conformiteit en kinderarbeid: Over contractenrecht en passende zorgvuldigheid in het bedrijfsleven’ uit op vrijdag 18 oktober 2024 om 13.30 uur aan de Open Universiteit in Heerlen.
Meer aandacht voor milieu en schending van mensenrechten
Er komt steeds meer aandacht voor de bescherming van het milieu en het voorkomen van de schending van mensenrechten, zowel vanuit regelgeving en rechtspraak, als vanuit ondernemingen zelf die zich, soms uit eigen beweging, expliciet committeren aan deze doelen. Hierbij speelt het contractenrecht nu al een belangrijke rol. Het belang van dit rechtsgebied zal verder toenemen met het oog op alle ontwikkelingen die in het verschiet liggen. Kruisinga zal in haar rede onder meer ingaan op het aspect van non-conformiteit, oftewel de vraag of een bepaald product voldoet aan de eisen die – bijvoorbeeld op het gebied van het voorkomen van dwangarbeid – van dat product verwacht mogen worden.
‘Het is 10 voor 12’
Een eerste belangwekkende ontwikkeling is het door de Europese Unie aangenomen voorstel voor een richtlijn op het gebied van duurzaamheid, de CSDDD – EU Corporate Sustainability Due Diligence Directive -, ook wel aangeduid als de anti-wegkijkwet. De bedoeling is dat een leverancier niet langer weg kan kijken als zich misstanden voordoen in de toeleveringsketen. Deze richtlijn moet door de nationale wetgevers worden geïmplementeerd in het nationale recht. Kruisinga ziet deze nieuwe regelgeving als een positieve ontwikkeling: ‘Het is 10 voor 12, er moet nu echt iets gebeuren. En bedrijven waarop de wet van toepassing wordt, moeten meteen aan de slag.’
Belangrijke rol contractenrecht
Het toepassingsgebied van CSDDD lijkt beperkt. Maar omdat ook de keten onder de loep wordt genomen, zal het effect veel groter zijn dan enkel die paar hele grote ondernemingen. Kruisinga verwacht dat het contractenrecht op dit gebied een nog belangrijkere rol gaat spelen dan het nu al heeft. ‘Het contractenrecht is een gegeven. Het zijn de omstandigheden die steeds veranderen. We onderzoeken hoe we het contractenrecht op nieuwe situaties kunnen toepassen en inzetten.’
Anti-dwangarbeidverordening
Verder ligt er ook een voorstel voor een wettelijke regeling om door gedwongen kinderarbeid of andere vormen van dwangarbeid vervaardigde producten in de EU te verbieden. Kruisinga: ‘Als het aan de Europese wetgever ligt, is het de bedoeling dat je – door die regeling – mag verwachten dat alle onderdelen van het geleverde product zijn geproduceerd zonder de inzet van gedwongen kinderarbeid. In het voorjaar van 2024 is een voorlopig politiek akkoord bereikt over de zogenaamde anti-dwangarbeidverordening. Het gaat om het voorstel voor een verordening inzake een verbod op met dwangarbeid vervaardigde producten op de markt van de Unie.’
Over Sonja Kruisinga
Sonja Kruisinga is sinds 1 september 2023 als hoogleraar Overeenkomstenrecht verbonden aan de faculteit Rechtswetenschappen van de Open Universiteit. Binnen haar faculteit is zij tevens coördinator onderzoek. Naast haar aanstelling bij de Open Universiteit werkt Sonja in deeltijd als Professional Support Lawyer bij Van Benthem & Keulen. Ook is zij raadsheer-plaatsvervanger bij het Gerechtshof Den Haag.
Zij studeerde Nederlands recht aan de Universiteit Maastricht en promoveerde in 2004 aan de Universiteit Utrecht met het proefschrift: (Non-)conformity in the 1980 UN Convention on Contracts for the International Sale of Goods. Van 2004 tot 2023 werkte Sonja als universitair hoofddocent bij het Molengraaff Instituut voor Privaatrecht, Universiteit Utrecht.
De oratie op vrijdag 18 oktober 2024 is live te volgen via ou.nl/live.