De technologische mogelijkheden zijn beperkt. Dat concludeert milieuorganisatie Natuur & Milieu op basis van nieuw onderzoek van Ecorys. Het onderzoeksbureau vergeleek en beoordeelde zes verschillende methodes om CO2 uit de lucht te halen. CO2-verwijdering is nodig om binnen de anderhalve graad opwarming van de aarde te blijven. De methodes zijn deels van natuurlijke aard, zoals het planten van bos of andere landbouwtechnieken, en er zijn technische opties.
‘Politieke partijen en bedrijven zien CO2-verwijdering met behulp van technologie vaak als kans om het klimaatprobleem op te lossen. Dit onderzoek laat zien hoe belangrijk het is om deze technologische oplossingen niet te overschatten en juist in te zetten op natuurlijke methodes’, stelt Natuur & Milieu. ‘De beperkte ruimte en grondstoffen in ons land vereisen slimme keuzes en stevige regie vanuit de overheid.’
Om gevaarlijke klimaatverandering te stoppen moeten we de CO2-concentratie in de atmosfeer verminderen. De belangrijkste manier om dit te doen is afscheid nemen van fossiele brandstoffen. Omdat ook in een volledig duurzame samenleving bepaalde activiteiten nog steeds broeikasgassen uitstoten, denk aan de methaanuitstoot van koeien, is het ook nodig om CO2 uit te lucht te halen. Omdat er nog weinig bekend is over de effecten van de methodes die hiervoor beschikbaar zijn, specifiek in de Nederlandse context, heeft Natuur & Milieu onderzoek laten doen.
Onderzoek
Ecorys heeft de zes best toepasbare methodes onderzocht. De onderzoekers keken naar technologische oplossingen en natuurlijke methodes. Technische opties zijn onder andere het verbranden van biomassa in energiecentrales en afvalverbrandingsinstallaties, waarna de CO2 onder de grond wordt gestopt (BECCS). Maar ook het verkolen van biomassa of het kunstmatig laten verweren van mineralen. Natuurlijke methodes zijn het vastleggen van CO2 in bossen, bodem, diepzee en in kustgebieden. Ecorys keek onder andere naar kosten, benodigde ruimte, verbruik van grondstoffen en de geschiktheid van de techniek in een duurzame economie.
“Het grotere plaatje van grondstoffengebruik, landgebruik en de effecten op natuur en op de leefomgeving zijn ook van belang. Niet alleen de CO2-tonnenjacht. Al deze factoren moeten een rol spelen bij de toekomstige keuzes voor bepaalde methodes.” – Michèlle Prins, Programmaleider Industrie
Inzetten op bewezen technieken
Aan alle methodes kleven voor- en nadelen. Groot nadeel van de technologische oplossingen is dat de benodigde techniek in de kinderschoenen staat. Voor een methode als BECCS is daarnaast een grote hoeveelheid biomassa nodig, die Nederland niet tot zijn beschikking heeft. De natuurlijke oplossingen zijn daarentegen juist wel bewezen effectief. De CO2-opslag is onderdeel van het natuurlijke systeem. Daarnaast bieden ze voordelen voor biodiversiteit en de leefomgeving. Uitdaging bij deze methodes is dat er een nijpend tekort is aan ruimte in Nederland. Toch zijn er wel degelijk mogelijkheden, zegt Michèlle Prins van Natuur & Milieu. ‘Een kustgebied beplanten met zeegras kost geen extra ruimte. Landbouwgrond kan veel meer CO2 opslaan als de bodem minder intensief wordt bewerkt. Gewassen als haver en klaver staan bekend om het vastleggen van grote hoeveelheden CO2. Op die manier kun je al veel bereiken’, aldus Prins. Ook de Europese Commissie en een VN expert-commissie adviseren om vooral in te zetten op natuurlijke methodes, vanwege alle positieve bijeffecten zoals biodiversiteit.
Toepassing BECCS risicovol
De milieuorganisatie is uiterst kritisch op de techniek BECCS, het verbranden van biomassa in energiecentrales in combinatie met CO2-opslag. ‘Op papier veelbelovend, maar in de praktijk discutabel’, concludeert Prins. ‘Er draait nergens ter wereld een centrale die de BECCS-technologie effectief toepast, dus hoe zou Nederland dit op korte termijn wél voor elkaar kunnen krijgen? Bovendien is er een wedloop gaande op biomassa door verschillende sectoren. Nog een kaper op de kust wordt problematisch. We moeten er juist voor zorgen dat bestaande bossen intact blijven en niet degraderen door de oogst van biomassa.’
Oproep aan minister Jetten
Natuur & Milieu verzoekt minister Jetten om met een aparte doelstelling voor CO2-verwijdering te komen, die losstaat van de doelstelling voor CO2-reductie. Dit is belangrijk om te voorkomen dat CO2-verwijdering de inzet op CO2-reductie vertraagt. Met CO 2 -reductie pak je het probleem immers bij de bron aan. Het potentieel van CO2-verwijdering is bovendien nog heel onzeker. Natuur & Milieu roept Jetten op om beleid te ontwikkelen dat heldere principes stelt over de inzet van de verschillende methodes voor CO2-verwijdering. ‘Het grotere plaatje van grondstoffengebruik, landgebruik en de effecten op natuur en op de leefomgeving zijn ook van belang. Niet alleen de CO2-tonnenjacht. Al deze factoren moeten een rol spelen bij de toekomstige keuzes voor bepaalde methodes’, aldus de milieuorganisatie.
Aanbevelingen Natuur & Milieu, op basis van rapport Ecorys
Factsheet BECCS, Natuur & Milieu
