GCP, IDH en Solidaridad, hebben een reeks onderzoeken laten uitvoeren om gedetailleerd inzicht te verkrijgen over de waardeverdeling in de koffieketen. Het onderzoek door bureau BASIC gebruikt openbare gegevens van de Duitse koffiemarkt om schattingen te maken van de verdeling van waarde, kosten, belastingen en netto winstmarges en boeren inkomens in de koffieproductieketen. Deze uitkomsten zijn geverifieerd door uitgebreide interviews en overleg met partijen in de sector. De resultaten zijn indicatief voor hoe waarde wordt verdeeld in andere landen.
Huidige waardeverdeling economisch niet houdbaar
Uit het onderzoek ‘The grounds for sharing; a study of value distribution in the coffee industry’ blijkt dat de waarde vooral ophoopt ver weg van boeren in de waardeketen – van importeur tot supermarkt.
Werk in familieverband in de koffieteelt wordt ondergewaardeerd. Arbeid is het grootste deel van de kosten voor kleine boeren, maar wordt vaak niet in rekening gebracht. Het netto inkomen van boeren is de vergoeding voor het vele werk dat in gezinsverband wordt verricht. De onderwaardering van gezinsarbeid is een bekend en hardnekkig probleem.
Naast de inzet van koffiebedrijven om de winstgevendheid van boeren te verhogen, is het van belang om nieuwe vormen voor waardeverdeling te creëren met handelsvoorwaarden die rekening houden met de diversiteit in de koffie-industrie.
Koffiebedrijven worden niet alleen blootgesteld aan de complexiteit van het zakendoen in lage-inkomenslanden, maar gezamenlijk dragen ze ook bij aan structurele armoede onder kleine koffieboeren.
Annette Pensel, directeur van het Global Coffee Platform, zegt: “De huidige waardeverdeling is economisch niet houdbaar voor boerengezinnen en de planeet. Het verlamt de ambitie van de koffie-industrie om te verduurzamen. De koffiesector moet het economische model veranderen om haar toekomst veilig te stellen.”
Alleen samen kan de koffie-industrie de welvaart beter verdelen
De prijs die de boer krijgt heeft geen verband meer met de consumentenprijzen. Er is een gebrek aan economische methoden om waarde te herverdelen.
Het rapport is hopelijk een startpunt voor toezeggingen van de sector over nieuwe uitgangspunten voor inkoop die betere waardeverdeling mogelijk maken. De drie organisaties zoeken samenwerking met leidende bedrijven in de industrie om het gesprek over uitgangspunten en concrete manieren voor betere waardeverdeling vorm te geven.
De precieze invulling van maatregelen kan niet zonder betrokkenheid van de sector, maar er zijn gevestigde principes die een basis voor gesprek kunnen vormen en die rekening houden met de diversiteit van boeren en productielanden.
Tessa Meulensteen, directeur Agri-Commodities bij IDH, zegt: “Er zijn twee belangrijke interventies nodig: Sectorbrede toezeggingen over inkoop die herverdeling van waarde mogelijk maken, en concrete samenwerking in de toeleveringsketen om nieuwe methodes voor het toevoegen en overdragen van waarde te testen. Met de juiste methodes kunnen bedrijven eenvoudiger voldoen aan wettelijke due diligence en rapportage eisen en zorgen voor een duurzame aanvoer van koffie op de lange termijn.”
Heske Verburg, directeur van Solidaridad, zegt: “Uit het onderzoek blijkt dat op kleine familiebedrijven de grootste kostenpost niet wordt meegerekend: de gezinsarbeid. Zonder herwaardering van gezinsarbeid is het onmogelijk om boeren volledig te belonen voor hun koffie. De langetermijngevolgen van het onderbetalen van kleine familiebedrijven hebben uiteindelijk grote invloed op de hele sector. Er is een nieuw economisch model nodig om dit probleem systematisch en duurzaam op te lossen.”
