Landbouwakkers en omringende sloten zijn ernstig vervuild met microplastics. Dat toont recent onderzoek van Wageningen University & Research (WUR) aan, in opdracht van de Plastic Soup Foundation. Een belangrijke oorzaak is bio-afbreekbare folie. Deze folie blijkt veel slechter af te breken dan de twee jaar die producenten beloven (EN 17033 Standaard). Microplastics dringen op deze manier verder het milieu én onze voedselketen binnen.

Plastic landbouwfolie is een sterk groeiende toepassing. De voordelen: water wordt beter vastgehouden op de akkers, wat bodemerosie voorkomt, en er groeit minder onkruid. Nadelen zijn dat plastic op het land achterblijft en de hoeveelheid plastic afval toeneemt.

Boeren wordt iets anders verteld

Bio-afbreekbare plasticfolie zou het duurzame alternatief zijn. 5 procent van de 80 miljoen kilo plasticfolie die jaarlijks in Europa wordt gebruikt, bestaat al uit de bio-afbreekbare variant, en dit aandeel groeit.

Bio-afbreekbare landbouwfolies voldoen aan de Europese standaard (EN 17033), wat betekent dat het materiaal binnen twee jaar voor 90 procent afgebroken moet zijn. Boeren wordt verteld dat de grond met de folie kan worden omgeploegd, waarna het plastic afbreekt.

De afbreekbaarheid van de plastic folies is in het laboratorium getest en niet in het veld. Dit heeft de WUR in opdracht van de Plastic Soup Foundation nu wel gedaan.

Belangrijkste bevindingen uit het onderzoek:

  • Er werden 48 verschillende soorten microplastics aangetroffen op 16 boerderijen.
  • 61 procent van aangetroffen microplastics is fossil-based; 39 procent is bioplastic-based.
  • In september 2022 werden monsters genomen op acht kwekerijen in Nederland en in november 2022 op acht boerderijen in Spanje.
  • Meer dan de helft van de microplastics in sloten rondom de akkers was afkomstig van bio-afbreekbare folies.

Dr Esperanza Huerta Lwanga, onderzoeker WUR, noemt de resultaten zorgwekkend. “De concentraties microplastics in landbouwbodems en in sloten zijn hoog. Dit toont aan dat er behoefte is aan meer onderzoek en verdere maatregelen.”

“Biologisch afbreekbare plantaardige folie is speciaal ontwikkeld om snel af te breken in de bodem. Dit onderzoek toont echter aan dat deze beweringen over biologische afbreekbaarheid ernstig in twijfel kunnen worden getrokken, aangezien deze deeltjes wegspoelen in de akkers en zich ophopen in de bodem van de sloot, waar ze niet meer afbreken.”

Herziening toelaten bioplastics

De bio-afbreekbaarheidscriteria van de EU Fertilizer Regulation voor landbouwfolies wordt uiterlijk 16 juli 2024 herzien. Een belangrijke voorwaarde van deze regelgeving is dat bio-afbreekbare landbouw folies niet opeenhopen in het milieu. Echter, op basis van de uitkomsten van dit onderzoek blijkt dit wel te gebeuren.

Alternatieven om de bodem te beschermen zijn al beschikbaar, zoals bodembescherming met papier en het gebruik van reststromen uit de wolproductie.

Maria Westerbos, directeur Plastic Soup Foundation, benadrukt het risico voor onze voedselproductie: “Eerder wetenschappelijk onderzoek toonde al aan dat plastic deeltjes via de wortels in de eetbare delen van de plant terechtkomen, en zo op ons bord. We eten, drinken en ademen inmiddels dagelijks plastic. Plastic Soup Foundation roept op tot strengere regels voor de milieuclaims die fabrikanten van bioplastic maken.”

“Er is meer en meer bewijs dat vervuiling door microplastics in verband kan worden gebracht met ernstige gezondheidsbedreigingen. Daarom dring ik er bij de fabrikanten op aan te stoppen met de verkoop van producten aan boeren met dubieuze claims over biologische afbreekbaarheid.”

Wereldwijd plasticverdrag

Van 13 – 19 november 2023 gaan de onderhandelingen voor een wereldwijd plasticverdrag verder op het milieu-hoofdkwartier van de Verenigde Naties (UNEP) in Nairobi. Namens de Plastic Health Council zullen Plastic Soup Foundation en A Plastic Planet samen met vooraanstaande wetenschappers pleiten voor een sterk en veelomvattend verdrag dat plasticvervuiling op wereldwijde schaal aanpakt om het milieu en de menselijke gezondheid te beschermen.