De afgelopen 100 jaar steeg de gemiddelde temperatuur in Nederland met 1,7 graden Celsius. De komende jaren zal de temperatuur verder stijgen. Hierdoor kunnen hogere (en juist lagere) waterstanden in de rivieren voorkomen, wordt het weer extremer (bijvoorbeeld meer en heftiger regenbuien of juist extreme droogte in de zomer) en kunnen nieuwe ziekten optreden. Dit heeft grote gevolgen voor mensen, planten en dieren. Met maatregelen wordt geprobeerd de natuur, de maatschappij en de economie minder kwetsbaar te maken voor het veranderende klimaat. Dit wordt ‘klimaatadaptatie’ genoemd. Voorbeelden van adaptatiemaatregelen zijn het geven van meer ruimte aan de rivieren, het onderling verbinden van natuurgebieden (zodat planten en dieren zich kunnen verplaatsen naar een leefbaarder omgeving), het aanpassen van infrastructuur en gebouwen en het verstrekken van gezondheidsadviezen (bijvoorbeeld voor hittegolven).
Geen scherp zicht op klimaatrisico’s, samenhang in beleid ontbreekt
Er wordt regelmatig onderzoek uitgevoerd naar de risico’s die Nederland loopt als gevolg van klimaatverandering, maar de effecten van klimaatÃ??verandering op de gezondheid, energie- en transportnetwerken en recreatie/toerisme zijn nog niet goed onderzocht. De rijksoverheid heeft daardoor geen volledig zicht op deze risico’s.
Achtereenvolgende kabinetten namen maatregelen om Nederland aan passen aan het veranderende klimaat. Het ingezette beleid (waaronder het Deltaprogramma) richt zich hoofdzakelijk op watergerelateerde risico’s zoals overstromingen. In het nationale adaptatieplan dat in 2007 is ontwikkeld waren ook maatregelen voor andere terreinen aangekondigd. Deze zijn maar gedeeltelijk gerealiseerd. Het beleid dat er nu wel is vertoont daarnaast weinig samenhang en wordt niet gecoördineerd.
Hoge kosten bij uitstel van maatregelen
De kosten van de klimaatverandering zijn aanzienlijk als er geen maatregelen worden genomen. Dat blijkt uit internationale onderzoeken. Recent onderzoek in opdracht van de Europese Unie schat dat het gemiddeld voor Europa gaat om 4% tot 10% verlies van het bruto binnenlands product in 2100. Dit kan fors verminderd worden wanneer op tijd adequate maatregelen worden genomen om de klimaatverandering te beperken.
Gebouwen, wegen, spoorwegen, energiesystemen en rioleringsnetwerken gaan tientallen jaren mee en zijn kostbaar om te vervangen. Daarom is het belangrijk om nu al rekening te houden met de gevolgen van klimaatverandering wanneer zulke werken worden aangelegd of onderhoud wordt uitgevoerd.
Aandacht van nieuw kabinet voor adaptatie gevraagd
De Algemene Rekenkamer heeft de voormalige bewindspersonen van IenM, EL&I, VWS en BuZa gevraagd om een reactie op het onderzoeksrapport. Zij onderschrijven het merendeel van onze conclusies, maar laten een besluit over de aanpassing van het beleid over aan het nieuwe kabinet.
De Algemene Rekenkamer vraagt het nieuwe kabinet om aandacht voor de samenhang in het beleid en voor de risico’s op terreinen waarover nu nog weinig bekend is.