De EU besluit tot de invoering van regels voor Europese bedrijven om de handel in conflictmineralen aan banden te leggen. Bedrijven die onder de nieuwe wet vallen, moeten maatregelen nemen om te voorkomen dat zij bijdragen aan conflict en mensenrechtenschendingen in landen als de Democratische Republiek Congo en Colombia. De EU erkent dat er bindende regels nodig zijn om dit dringende probleem aan te pakken en geeft daarmee een goed signaal af. Helaas gelden de regels slechts voor een paar bedrijven. De wet is daarmee niet meer dan een waterig compromis, concluderen ActionAid, SOMO en Cordaid.
De Europese wet beperkt zich slechts tot de vier mineralen tin, tantalum, wolfraam en goud, die in ruwe vorm worden geïmporteerd én een bepaald jaarlijks volume hebben. Volgens cijfers van de Europese Commissie gaat het om minder dan 1% van het totaal aantal bedrijven dat dezevier mineralen gebruikt. Importeurs van halffabricaten en eindproducten worden niet verplicht om de herkomst van grondstoffen na te gaan, en datterwijl al jaren geleden in internationale normen is vastgelegd dat álle bedrijven mensenrechten dienen te respecteren.
Gisela ten Kate, onderzoeker SOMO: “Uit onderzoek blijkt dat Europese bedrijven alleen nagaan waar hun grondstoffen vandaan komen als ze daartoe verplicht worden. Amerikaanse wetgeving heeft wel een verplichtend karakter voor een ruime groep bedrijven die conflictmineralen verwerken. Dit is een belangrijke drijfveer gebleken om het probleem van conflictmineralen aan te pakken. Het is een gemiste kans van de EU ombedrijven die conflictmineralen in verwerkte vorm invoeren buiten beschouwing te laten.”
De EU is een belangrijke bestemming voor mineralen, vooral verwerkt in alledaagse producten zoals laptops en mobiele telefoons, maar ookmotoren en sieraden. Een groot deel van de producten die op de Europese markt komen, wordt buiten de EU geproduceerd of bevat grondstoffen die buiten Europa verwerkt zijn. Deze producten vallen buiten de nieuwe wet.
Maria van der Heide, beleidsadviseur ActionAid: “De EU heeft als één van de grootste consumentenmarkten de mogelijkheid om de handel in conflictmineralen te beteugelen. Door de regels alleen te laten gelden voor een kleine groep bedrijven loopt de EU het risico dat bedrijven om de wet heen werken. Bovendien kunnen consumenten nu nog steeds niet bij de telecomshop of autodealer terecht met vragen over de herkomst van de mineralen in hun producten en of deze wel netjes zijn gewonnen.”
Het akkoord dat er nu ligt is een compromis tussen twee uitersten. De Europese Commissie stelde twee jaar geleden een volledig vrijwillig systeem voor, een meerderheid in het Europees Parlement (EP) stemde echter voor bindende regels voor alle bedrijven die conflictmineralen gebruiken. De drie Europese instituties zullen de komende maanden verder onderhandelen over de technische details.