Grote supermarkten in Nederland, waaronder Albert Heijn (Ahold Delhaize) en Jumbo, zijn een onderzoek gestart naar de sojatoeleveringsketen van Bunge, als reactie op een nieuw Mighty Earth-onderzoek dat Bunge in verband brengt met 11.351 hectare recent ontbost gebied in de bedreigde Cerrado-savanne in Brazilië.  Het rapport van Mighty Earth komt uit terwijl nieuwe cijfers recordpercentages van ontbossing in de Cerrado laten zien. De nieuwe Europese bossenwet die op 29 juni van kracht wordt biedt geen bescherming aan driekwart van het Cerrado gebied. Hierdoor bestaat het risico dat dit belangrijke, maar vaak vergeten, ecosysteem nog verder onder druk komt te staan. De Cerrado is een uitgestrekte tropische savanne van meer dan 200 miljoen hectare in centraal Brazilië met een heel diep wortelsysteem waar naar schatting 13,7 miljard ton koolstof in ligt opgeslagen. Het gebied is een hotspot geworden voor ontbossing door toedoen van de vleesindustrie. 

Mighty Earth is positief over het feit dat Albert Heijn en Jumbo een onderzoek zijn gestart maar vindt dat zij nog meer moeten doen. De milieuorganisatie roept de supermarkten op om Bunge uit hun ketens te weren zolang de sojagigant geen ambitieus ontbossingsbeleid heeft en doorgaat met het faciliteren van de vernietiging van de Cerrado.  

Waarom Bunge?

Met een wereldwijde omzet van meer dan $ 67 miljard is Bunge een belangrijke speler op de sojabonenmarkt en in Nederland, waar het verschillende faciliteiten heeft, waaronder een sojabonen ‘crusher’ in Amsterdam, een van slechts twee in Nederland waar oa. sojaschroot wordt gemaakt voor veevier. Nederland is de grootste importeur (en exporteur) van soja in de EU. Het is ook de grootste soja-importeur uit Brazilië (3,96 miljoen ton in 2020), waarvan 55 procent afkomstig uit de Cerrado. De soja wordt geleverd aan diervoederbedrijven, die op hun beurt weer leveren aan Nederlandse boeren die hun vlees, zuivel en eieren verkopen aan supermarkten en zo in verband worden gebracht met de ontbossing van Cerrado. 

Nederlandse supermarkten aan zet

Nederlandse supermarkten hebben zich gecommitteerd aan een ontbossings- en conversievrije sojaketen in 2025, met 2020 als uiterste datum voor ontbossing. Daarnaast hebben zij ook hun steun uitgesproken voor het Cerrado Manifest dat de verdere vernietiging van de Cerrado probeert te stoppen. Deze ambities komen door Bunge in gevaar. In reactie op het onderzoek van Mighty Earth heeft Bunge te kennen gegeven dat zij 2020 niet hanteren als uiterste datum voor ontbossing (cut-off date) en dat zij zaken blijven doen met boeren die de Cerrado vernietigen, zolang dat in hun ogen niet strijdig is met de Braziliaanse wet. Omdat ook de nieuwe Europese Bossenwet de Cerrado savanne niet voldoende beschermt moeten supermarkten in actie komen vindt Mighty Earth. Zij moeten daarbij een voorbeeld nemen aan CooperL (het grootste varkensvleesverwerkingsbedrijf in Frankrijk) dat Bunge heeft uitgesloten in haar keten. 

Belangrijkste bevindingen: 

  • Bunge kocht onlangs soja van drie boerderijen die verantwoordelijk zijn voor 11.351 hectare ontbossing in de Cerrado, gekapt na 2021. Een gebied zo groot als de stad Utrecht. 
  •  Zeven van de 100 bedrijven die Mighty Earth en de Duitse partner DUH in contact hebben gebracht bevestigde banden te hebben met soja van Bunge in hun vleestoeleveringsketens: Carrefour, een van de grootste retailers ter wereld; LDC, de grootste pluimveevleesgroep in Europa; Les Mousquetaires in Frankrijk; Jumbo en Albert Heijn in Nederland; en de eigenaar van KFC en Pizza Hut, Yum Brands Restaurants in Duitsland. 
  • Van de negen Nederlandse detailhandelaren waarmee contact werd opgenomen, bevestigden slechts twee Albert Heijn (Ahold Delhaize) en Jumbo banden met soja van Bunge in hun toeleveringsketens voor vlees en zuivel. De rest was onduidelijk of gaf aan meer tijd nodig te hebben. 
  • Jumbo is een onderzoek gestart en gebruikt ons rapport om met Bunge in gesprek te gaan. 
  • Albert Heijn heeft contact opgenomen met Bunge om de sojagigant aan te sporen tot voortgaande ontbossing in de Cerrado, wat in strijd is met het beleid van de retailer. 
  • De Nederlandse milieuonderzoeksgroep AidEnvironment ontdekte ook nog eens vijf gevallen die verband houden met nog eens 14.598 hectare ontbossing die begin 2023 plaatsvond in de Cerrado, in risicogebieden waar Bunge de grootste soja-exporteur is. 
  •  Bunge bevestigde aan Mighty Earth dat het onlangs rechtstreeks soja heeft afgenomen van vier van de acht boerderijen die in ons onderzoek zijn genoemd. 

Jurjen de Waal, Senior Director (Nederland) bij Mighty Earth:  “Ahold Delhaize en Jumbo hebben snel gereageerd op onze aantijgingen, maar moeten nog een stap verder gaan door Bunge uit hun ketens te weren zolang dat bedrijf geen ambitieus ontbossingsbeleid heeft en blijft bijdragen aan de vernietiging van de Cerrado.“ 

“Nu zo weinig van de Cerrado wettelijk beschermd is, moeten wetgevers in Europa ook actie ondernemen en de reikwijdte van de nieuwe Europese ontbossingswetgeving uitbreiden tot “andere beboste gebieden”, zoals de Cerrado. De Cerrado is te belangrijk om te verliezen, vooral voor de mensen en dieren in het wild die daar leven.” 

Het “vergeten juweel” van Brazilië

De Cerrado is ‘s werelds grootste en meest diverse savanne, de thuisbasis van 5% van ‘s werelds planten en dieren, waaronder bedreigde diersoorten zoals de jaguar, reuzenmiereneter en manenwolf. En veel inheemse en lokale gemeenschappen. 

Het staat bekend als een ‘ondersteboven bos’ en slaat ongeveer 137 miljard ton koolstof op in zijn bodem en immens wortelstelsel, gelijk aan dat van een tropisch bos. Het is ook een belangrijke waterbron, maar door de expansie van soja wordt het droger en heter. Terwijl de focus lag op zijn buurman de Amazone, de Cerrado, loopt het “vergeten juweel” van Brazilië meer gevaar, omdat het de helft van zijn landoppervlak heeft verloren om plaats te maken voor soja en vee, waardoor het kwetsbaar wordt voor instorting van het ecosysteem. 

De ontbossing in de Cerrado bereikte tussen januari en mei 2023 een recordhoogte van 3.532 vierkante kilometer, en recente cijfers van het Braziliaanse National Institute for Space Research (INPE) laten zien dat de ontbossingspercentages daar sterk stijgen in vergelijking met de Amazone, waar de tarieven dalen. 

Glenn Hurowitz, CEO en oprichter van Mighty Earth:  “Met dit rapport sturen we een SOS voor  ‘Red de Cerrado’. We hebben de Cerrado-savanne net zo hard nodig als het Amazone-regenwoud om ons te beschermen tegen de gevolgen van een snel opwarmende wereld. Helaas verdwijnt het twee keer zo snel als de Amazone. De Cerrado wordt vernietigd door de vleesindustrie om soja te verbouwen en vee te fokken om goedkoop vlees te produceren, dat hoog opgestapeld in de schappen van supermarkten in Europa ligt.  Sojahandelaren zoals Bunge moeten hun belofte nakomen om tegen 2025 ontbossingsvrij te zijn in hun toeleveringsketens en de banden verbreken met boerderijen die dit cruciale bioom vernietigen. Bunge was een van de acht sojahandelaren op de COP27-klimaattop die overeenstemming bereikten over een plan om de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5°C en om uiterlijk in 2025 een einde te maken aan ontbossing. Gezien wat ons onderzoek heeft gevonden en de slappe reactie die Bunge ons heeft gegeven, is het tijd voor alle grote retailers om Bunge te laten vallen.”