Jongeren in Nederland vinden klimaatverandering, oorlogen in de wereld en armoede de drie belangrijkste onderwerpen op dit moment. Zij maken zich niet alleen zorgen over hun eigen toekomst maar ook die van anderen. Dit blijkt uit onderzoek dat I&O Research uitvoerde in opdracht van UNICEF ter voorbereiding van het Jongerenadvies 2023. UNICEF overhandigt dit Jongerenadvies op 18 september aan de Nederlandse politiek tijdens Jongeren Prinsjesdag.

Online vragenlijst en verdiepende focusgroepen

UNICEF heeft ter voorbereiding van het Jongerenadvies door I&O Research onderzoek laten doen naar de maatschappelijke vraagstukken die jongeren in Nederland op dit moment belangrijk vinden. Het onderzoek is uitgevoerd door middel van een online vragenlijst onder jongeren (13 t/m 17 jaar). Resultaten zijn vervolgens verder verdiept met behulp van drie focusgroepen. Op basis van het kwantitatieve onderzoek kregen wij met name inzicht in welke onderwerpen jongeren belangrijk vinden, met de focusgroepen kregen we inzicht in waarom jongeren deze onderwerpen kiezen, waar ze zich zorgen over maken en welke oplossingsmogelijkheden zij zelf zien. De focusgroepen zijn uitgevoerd door de kwalitatief onderzoekers van I&O Research.

Top 3 belangrijkste onderwerpen: klimaatverandering, oorlogen in de wereld, armoede

Jongeren vinden klimaatverandering (44%), oorlogen in de wereld (43%) en armoede (38%) de belangrijkste onderwerpen in Nederland ten tijde van de dataverzameling. Klimaatverandering staat op plek 1, oorlogen op plek 2 en armoede op plek 3.
Jongeren maken zich grote zorgen over deze onderwerpen. Op een schaal van 1 tot 10 geven ze hun zorgen gemiddeld een 8,3 (klimaatverandering), 7,8 (oorlogen) en 7,9 (armoede).

Figuur 0.1 – Zorgen op een schaal van 1 (heel weinig zorgen) tot 10 (heel veel zorgen)

Zorgen over toekomst van zichzelf en van anderen

Uit de focusgroepen blijkt dat dit vooral zorgen zijn over de toekomst: die van zichzelf en die van anderen. Jongeren zijn bang dat er niet op tijd actie wordt ondernomen tegen klimaatverandering. Ze vrezen armoede en voedselschaarste als gevolg van klimaatverandering, niet alleen in Nederland maar ook in andere landen. Wat betreft oorlogen in de wereld, voelen zij de dreiging van de oorlog in Oekraïne. Ze maken zich zorgen om de toename van vluchtelingen en inflatie als gevolg van de oorlog en leven mee met gezinnen en kinderen die worden getroffen door oorlogen in de wereld. Tot slot uiten jongeren hun zorgen over armoede. Ze denken hierbij aan de groeiende kloof tussen arm en rijk, vinden armoede onrechtvaardig en vragen zich of ze later een huis kunnen kopen of hun collegegeld wel kunnen betalen.

“In gebieden waar je door klimaatverandering veel droogte terugziet, zie je ook mensen die gewoon niet aan hun levensbehoeften kunnen voldoen.” (Meisje, 17 jaar)

Jongeren zien oplossingen voor complexe problemen

Jongeren zijn zich bewust van de complexiteit van deze problemen. Desondanks komen er tijdens de gesprekken verschillende oplossingsrichtingen naar voren.

• Klimaatverandering: jongeren denken aan verduurzamingsmaatregelen en vergroening van steden. Ze vinden overkoepelende maatregelen belangrijk, zoals het vergroten van klimaatbewustzijn en het aanscherpen van internationaal beleid.
• Oorlogen in de wereld: jongeren benoemen het belang van samenwerking tussen landen. Ook denken zij aan het ondervangen van negatieve gevolgen van oorlogen: een duidelijker en humaner asielbeleid voor vluchtelingen en minder economische afhankelijkheid van andere landen.
• Armoede: jongeren vinden oplossingen in het verhogen van belasting voor rijkere Nederlanders, het bespreekbaar maken van armoede en het bieden van ondersteuning aan mensen die het nodig hebben. Zoals inzamelingsacties, een gratis sportdag voor kinderen en een telefoonnummer waar mensen naar kunnen bellen om te praten.

Onderzoeksverantwoording

Het onderzoek vond plaats via een online vragenlijst onder jongeren in Nederland van 13 t/m 17 jaar in het I&O Research Panel, aangevuld met een extern panel. De dataverzameling vond plaats eind maart 2023. In totaal vulden 693 jongeren de vragenlijst in. Op de kwantitatieve data is een weging toegepast naar geslacht, leeftijd, opleiding en regio. Hiermee zijn de uitkomsten op deze kenmerken representatief voor de jongeren in Nederland. Aanvullend hebben we drie focusgroepen gehouden met in totaal 19 jongeren.