Nederland heeft snel meer woningen nodig en tegelijkertijd gebruiken we steeds meer materialen en grondstoffen, wat leidt tot schaarste en hoge prijzen. Dit lijkt onoplosbaar, maar nieuw onderzoek van Natuur & Milieu laat zien dat deze problemen voor een deel op te lossen zijn door veel meer circulaire oplossingen te gebruiken dan alleen recycling van materialen: in het geval van woningen is dat bijvoorbeeld veel meer gebruik maken van bestaande gebouwen, van biobased bouwmaterialen en splitsen van huizen. Maar ook in andere sectoren, zoals de auto-industrie en de verpakkingsbranche is veel besparing mogelijk: met goed overheidsbeleid kan Nederland in 2030 45% besparen op cement, staal, aluminium en kunststof in vergelijking met 2019, berekende Natuur & Milieu.
We gebruiken wereldwijd op steeds hoger tempo steeds meer grondstoffen, blijkt ook uit de nieuwe VN-analyse die op 1 maart is gepubliceerd. Dit heeft forse schadelijke gevolgen voor het klimaat en natuur en landschap. Bovendien houdt het ons afhankelijk van import van grondstoffen. Nederland sprak in 2016 de doelstelling af om 50% minder primaire grondstoffen te gebruiken in 2030. Een combinatie van circulaire oplossingen voor producten (woningen, auto’s, verpakkingen) die veel cement, staal, aluminium en plastic gebruiken, leveren erg veel op en brengen deze doelstelling in zicht, concludeert Natuur & Milieu. Dit biedt de industrie veel kansen om met veel minder materialen in dezelfde behoefte te voorzien én veel klimaatwinst te boeken, omdat twee derde van de CO2-uitstoot van de Europese industrie wordt veroorzaakt door deze vier materialen.
‘Het is dus belangrijk dat de overheid en bedrijven hun beleid en inspanningen op deze materialen focussen. En niet alleen op het overbekende recyclen. Er is een rijk aanbod aan verschíllende, circulaire oplossingen, zoals levensduurverlenging en materiaalefficiëntie. Uit onze analyse blijkt dat juist een aanpak met gebruik van meerdere circulaire oplossingen veel oplevert’, aldus Rob van Tilburg, directeur Programma’s van Natuur & Milieu.
Méér woningen én materiaalbesparing mogelijk
Door circulaire oplossingen zoals transformeren (van bijvoorbeeld leegstaande kantoren en winkels), extra verdiepingen plaatsen op gebouwen en splitsen van woningen kan meer woonruimte worden gerealiseerd. Juist in de bouw worden de meeste materialen en grondstoffen gebruikt. Het gebruik van bestaande gebouwen voor nieuwe woningen vraagt veel minder nieuwe materialen van de industrie. 62% minder cement en staal is haalbaar in 2030. Daarmee levert de bouw de grootste bijdrage (41%) van de drie onderzochte productgroepen. In de praktijk wordt echter snel gekozen voor nieuwbouw met gebruik van nieuw beton en staal. Van Tilburg: ‘Dit onderzoek laat zien dat als je meer gaat vérbouwen naast nieuwbouwen er enorme winst te behalen is. Het helpt als deze vormen van bouwen dan ook in regels én financieel gestimuleerd wordt.’
Auto’s en verpakkingen
De auto-industrie is een grootverbruiker van staal, aluminium en plastics en het materiaalgebruik zal naar verwachting de komende jaren flink stijgen. Alleen door stevig in te zetten op een combinatie van de verschillende circulaire oplossingen (lichtere auto’s, meer deelmobiliteit, betere recycling), kan die vraag worden beperkt en kunnen auto’s een bijdrage leveren van 10% aan de besparing op nieuwe materialen. Ook plastic verpakkingen kunnen hieraan voor 6% bijdragen, met name door hergebruik en het gebruik van meer gerecycled plastic in verpakkingen. Dit vraagt wel een systeemverandering. Bedrijven, en hun klanten, zijn gewend aan het gemak van wegwerpverpakkingen maar leiden dus tot veel onnodige verspilling van materiaal.
