Terwijl standaarden zoals ISO 26000 en het United Nations Global Compact zijn bedoeld om maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) te bevorderen, kunnen zij makkelijk leiden tot het tegenovergestelde. Bedrijven en organisatie kunnen zich groener of maatschappelijk verantwoorder voor doen dan dat zij in werkelijkheid zijn. ‘Veel MVO-standaarden kunnen makkelijk tot greenwashing leiden’, aldus Lars Moratis. Moratis verdedigt op vrijdag 1 mei 2015 zijn proefschrift ‘Standardizing a better world?’ aan de Open Universiteit in Heerlen. In zijn proefschrift analyseert en reflecteert hij kritisch op diverse MVO-standaarden.

ISO standaard geeft slechts gedeeltelijk beeld van de MVO-kwaliteit
‘Een van de functies van MVO-standaarden is om de geloofwaardigheid van MVO-claims van bedrijven te vergroten’, aldus Moratis. ‘Maar je ziet dat diverse gezaghebbende MVO-standaarden bepaalde kenmerken missen, waardoor het standaarden voor greenwashing kunnen worden.’ Moratis maakt in zijn proefschrift onder meer een analyse van de wereldwijde ISO 26000-standaard. Door het ontbreken van een zogeheten afdwingmechanisme kan deze standaard precies het tegenovergestelde signaal afgeven dan de bedoeling is. Moratis: ‘De vraag is in hoeverre zo’n standaard de werkelijke “MVO-kwaliteit” van een organisatie weergeeft. Het is een illusie om te denken dat je daar met zo’n standaard een beeld van krijgt. Als je ergens een beeld van kunt krijgen, dan is dat misschien van de intentie van een bedrijf, maar uit onderzoek weten we dat stakeholders in het algemeen tamelijk sceptisch staan tegenover de goede bedoelingen van bedrijven.’

Het nut van standaarden

Toch weigert Moratis de waarde van zulke standaarden af te schrijven. ‘In het geval van ISO 26000 zie je dat er een veelheid aan initiatieven is ontstaan naar aanleiding van het verschijnen van deze standaard. Deze variëteit aan MVO-standaarden weerspiegelt de variëteit aan opvattingen over MVO en de implementatie. Er is geen one size fits all – en dat moet je niet eens willen.’

ISO 26000: duurzaamheid én winst
Er zitten volgens hem echter nog andere interessante aspecten aan ISO 26000. ‘Wat ik heel interessant vind aan ISO 26000 is, dat het in de kern een morele benadering van de rol van bedrijven in de samenleving is, zonder de bedrijfseconomische mogelijkheden er van te ontkennen. Er zit iets ongemakkelijks in het eenzijdig stimuleren van aandacht voor duurzaamheid: waarom zou je dat afhankelijk moeten maken van de mogelijkheid om daar winst mee te maken? Een belangrijke bijdrage van een standaard zoals ISO 26000 is, dat het aanzet tot nadenken over welke rol bedrijven in onze samenleving spelen, kunnen spelen en zouden moeten spelen.’

Over Lars Moratis
Lars Moratis (1977) studeerde bedrijfskunde en is actief als docent, onderzoeker, adviseur, auteur en ondernemer op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen en duurzaamheid. Hij werkt voor diverse kennisinstellingen, waaronder de Open Universiteit en Antwerp Management School en is oprichter van ImpactAcademy.

Promotie
Op vrijdag 1 mei 2015 om 16.00 uur verdedigt Lars Moratis, buitenpromovendus bij de faculteit Management, Science & Technology zijn proefschrift met de titel ‘Standardizing a better world? Essays and critical reflections on the ISO 26000 standard for corporate social responsibility’ . Zijn promotor is prof. dr. Gerard Mertens (decaan faculteit Management, Science & Technology).