Toch kunnen deze uitstekende initiatieven niet op onverdeelde steun uit de hoek van gevestigde beleggers organisaties rekenen, zo bleek uit reacties van de VEB, de Vereniging van Effectenbezitters en van APG, de uitvoeringsorganisatie van pensioenfonds ABP. Dat is jammer, want de koppeling verdient wel degelijk – ook uit beleggershoek – een warm onthaal.

Kern van de geuite bezwaren tegen de koppeling is dat als duurzaamheid inderdaad van waarde is voor de onderneming dit zich uiteindelijk altijd vertaalt in aandeelshouderswaarde. Het is dus niet nodig om dit geïsoleerd te belonen, zegt voorzitter Jan Maarten Slagter van de VEB. Hij meent dit treffend te illustreren door Shell-bestuurders te adviseren te stoppen met olieboren, om zodoende hun milieugebaseerde deel van hun bonus veilig te stellen.

Daarnaast brengt APG te berde dat we pijnlijk hebben geleerd dat bonussen als instrument als zodanig misschien minder geschikt zijn, dus waarom nu weer andere criteria. Dit laatste argument zou steekhoudend zijn, maar valt buiten de discussie over beloningscriteria voor variabele beloning, omdat het de vraag adresseert of we überhaupt met bonussen zouden moeten willen werken.

Resteert het argument van de VEB: aandeelhouderswaarde is alleen zaligmakend voor het belonen van de bestuurder en duurzaamheid zit daar inherent in. Helaas is dat laatste niet juist, was het maar waar.

Aandeelhouderswaarde zegt in essentie namelijk vooral iets over het verleden; hoe ontwikkelde deze waarde zich over een gedefinieerde periode? Als aandeelhouderbelangen al verheven zouden moeten worden boven andere stakeholders, dan is het meewegen van duurzaamheidcriteria juist des te relevanter omdat deze vooral wat zeggen over de toekomstige waarde van de onderneming. Immers, de gerealiseerde CO2-reductie zegt iets over de mate waarin de onderneming goed is voorbereid op de komende koolstofarme en koolstofbelaste economie. De mate waarin een onderneming uiterst tevreden klanten of medewerkers heeft zegt iets over het toekomstig succes van de onderneming. Een verlicht aandeelhouder snapt dat en waardeert dit soort beloningsindicatoren.

Daarnaast is het laten prevaleren van aandeelhoudersbelang boven andere stakeholders een van de oorzaken die geleid heeft tot de ontwrichte economie waarmee we nu te maken hebben. Kernwoorden voor het herstel zijn een vastere verbinding tussen onderneming en samenleving en het zoeken van balans tussen belangen van alle stakeholders van de onderneming: aandeelhouders, medewerkers, klanten en maatschappelijke organisaties.

Als we het menen met die balans mogen bestuurders daar via een beloningssystematiek best toe uitgenodigd worden. Passende duurzaamheidindicatoren zijn een uitstekend middel. De voorbeelden illustreren dat daarvoor prima meetbare objectieve criteria voor te bepalen zijn.

Rob van Tilburg is adviseur duurzaam ondernemen bij DHV en ontwikkelde samen met HayGroup de handreiking Sustainable remuneration.