In koelsystemen wordt warmte onttrokken, verplaatst en elders afgegeven. Of het nu gaat om een airco, een koelkast of een vriezer: de werking is steeds op hetzelfde principe gestoeld. Men kan echter twee soorten koudemiddelen gebruiken: natuurlijke of synthetische koudemiddelen. De synthetische F-gassen worden het vaakst gebruikt, maar zijn ook schadelijk voor het milieu. Producent Midea heeft daarom het plan om een duurzamer alternatief op basis van propaan op de Nederlandse markt te brengen. Om te begrijpen wat daar de voordelen van zijn, moet je weten waarom F-gassen geen goed idee zijn.
F-gassen zijn duizenden malen schadelijker dan CO2
F-gassen zijn een verzamelnaam van SF6 (zwavelhexafluoride), PFK’s (perfluorkoolwaterstoffen) en HFK’s (fluorkoolwaterstoffen). Vooral HFK’s spelen een belangrijke rol bij de uitstoot van F-gassen en worden veelvuldig gebruikt in aircosystemen, maar ook bij andere toepassingen, zoals bij de productie van kunststofmaterialen. Om de ozonlaag te beschermen, heeft men in het Montrealprotocol beslist om het gebruik van ozonafbrekende stoffen af te bouwen, waardoor men vanaf de jaren ’90 op grote schaal dergelijke HFK’s is beginnen te gebruiken.
Het probleem met F-gassen is echter dat ze een hoge GWP-waarde hebben. Deze waarde geeft het aardopwarmingsvermogen aan. CO2 heeft per definitie een aardopwarmingsvermogen van 1 en alle andere broeikasgassen worden daar vervolgens mee vergeleken. Methaan heeft bijvoorbeeld een aardopwarmingsvermogen van 28. Bij HFK’s ligt dit echter vele malen hoger. Bij bijvoorbeeld 1R410A, vaak gebruikt in airconditioningsystemen, gaat het om een aardopwarmingsvermogen dat 2.088 maal hoger ligt dan dat van CO2. Het is meteen ook de reden waarom Europa al langer werk wil maken van een duurzamere koeltechniek.
Europese regelgeving en verplicht diploma
In Brussel heeft men het gebruik van dergelijke schadelijke F-gassen sterk gereguleerd. Op termijn zullen ze zelfs verboden worden, maar dit is vooralsnog niet het geval. Wel is het voor wie aan dergelijke koelkringlopen werkt nu al verplicht om een F gassen diploma te behalen. Door alleen gecertificeerde monteurs te laten werken aan systemen waarbij dergelijke gassen vrij kunnen komen, wil men de uitstoot van deze koelmiddelen voorkomen.
Hierbij bestaan er twee soorten F-gassencertificaten. Welk certificaat men nodig heeft, is onder meer afhankelijk van hoeveel koudemiddel de installatie bevat. Het ministerie van VROM heeft STEK als exameninstelling aangewezen. Een behaald persoonscertificaat is voor altijd geldig, maar er worden wel regelmatig opfrisdagen georganiseerd om altijd up-to-date te blijven. Onder meer ROVC, marktleider op het gebied van technische trainingen en opleidingen, biedt cursussen en opfrisdagen aan.
Alternatieven voor F-gassen
Diplomavereisten moeten dan wel het vrijkomen van F-gassen voorkomen, maar nog beter is het om ze gewoon niet te gebruiken. Daarom pleit de Europese Commissie al langer voor het gebruik van kleine splitairconditioners zonder F-gassen. Het gaat dan om monosplit-airconditioners met een koelcapaciteit van minder dan 7 kWh. Ze zouden met R290 (propaan) kunnen worden gevuld. Propaan heeft talloze voordelen te bieden. Zo heeft het een GWP-waarde van 3 en heeft het een hogere energie-efficiëntie. In Duitsland kreeg een propaanairco van Midea zelfs al het ecolabel Blue Angel. Het nadeel is dan weer dat dat propaanairco’s zo’n zes tot tien procent duurder zijn dan HFK-airco’s. Normaal gesproken hadden de propaanairco’s van Midea in 2020 al op de Nederlandse markt moeten verschijnen – de mobiele propaanairco’s zijn wel al verkrijgbaar –, maar door de coronacrisis werd de lancering tot medio dit jaar uitgesteld.