Microplastics hopen zich op in Middellandse en Gele Zee

In 2010 ondervond 0,17% van het wereldwijde oceaanoppervlak een negatieve impact van microplastics op het mariene ecosysteem. Deze plasticdeeltjes zijn 5 millimeter of kleiner. In een worst-case scenario van de nieuwe studie zal dit tegen 2100 toenemen tot 1,62% van het oceaanoppervlak, een oppervlakte zo groot als tienmaal Frankrijk. Met name de Middellandse Zee en de Gele Zee, twee ingesloten zeeën die te kampen hebben met een hoge menselijke druk, zijn sterk bedreigd.

Plastics stukjes in de bovenste 5 meter zee

In de studie beoordeelt het internationale onderzoeksteam het risico van drijvende microplastics voor mariene ecosystemen wereldwijd. De onderzoekers vergeleken gemeten concentraties van microplastics in zee (tot een diepte van 5 meter) met de beschikbare gegevens over de toxische effecten van microplastics op levende organismen. De Wageningse onderzoekers leverden daarbij vooral een methode hoe je microplastic het beste wiskundig kunt beschrijven. Op die manier bepaalden de wetenschappers de microplasticconcentratie waarboven de kans groot is dat er nadelige ecologische effecten optreden. Op basis van de immer stijgende productie van kunststof sinds de jaren ‘50 van de vorige eeuw, voorspellen de onderzoekers de risico’s van microplastics voor het mariene ecosysteem in 2100.

Hoge concentraties in oostelijke Middellandse Zee

De studie toont aan dat bepaalde delen van de oceaan maar met name de Middellandse Zee en de Gele Zee (nabij China) de hoogste concentraties microplastics in de oppervlaktelaag van de oceaan (tot 5 m diepte) herbergen. Het meest oostelijke deel van de Middellandse Zee bevat tot naar schatting 40 microplastics per liter zeewater, terwijl de Gele Zee momenteel in het ernstigste geval maar liefst 50 microplastics per liter telt.

Deze waarden zijn lager dan de door de studie berekende gemiddelde concentratie van 121 microplastics per liter zeewater waarboven nadelige ecologische effecten te verwachten zijn. Is er dan niets aan de hand? “Als je de gemiddelde ‘effectdrempel-concentratie’ neemt is er nog niks aan de hand”, licht prof. Bart Koelmans van Wageningen University & Research toe. “Maar dat gemiddelde is omgeven met onzekerheid. Die 121 is eigenlijk ‘alles tussen 8 en 1500, met 121 als meest waarschijnlijke waarde. En dus mag je ook van die 8 uitgaan, en dan ‘is er wel iets aan de hand’. Oftewel: we kunnen niet met zekerheid zeggen dat er niks aan de hand is.”

De studie toont bijgevolg dat sommige organismen in de Middellandse en de Gele Zee nu (anno 2010) al bedreigd worden. 16% van het wateroppervlak van de Middellandse Zee en 5% van Gele Zee bereikte namelijk reeds de kritische drempel van 8 microplastics per liter zeewater.

Middellandse Zee straks ongunstig voor zeeleven

Als de wereldwijde plasticproductie aan het huidige tempo blijft toenemen, verwachten de wetenschappers dat die tegen 2100 zal vervierdubbelen tot 1800 megaton. Met de toenemende productie van plastic neemt de kans toe dat de onaanvaardbare concentratie van microplastics wordt overschreden. De onderzoekers voorspellen dat tegen 2100 in het ergste geval 69% van het wateroppervlak van de Middellandse Zee en 54% van het wateroppervlak van de Gele Zee ongunstige condities voor zeeleven zullen vertonen als gevolg van de vervuiling met microplastics.

Haperende ecosystemen

Deze studie toont aan dat de vervuiling van het wereldwijde oceaan-ecosysteem met microplastics de verkeerde richting opgaat. Stijgende concentraties en hoeveelheden die plaatselijk nu reeds boven de veilige norm liggen, zullen zich vertalen in een grotere kans op een haperend ecosysteem. Bijkomende studies naar de interactie tussen de blootstelling van organismen aan microplastics en andere stressoren in het mariene systeem zijn dringend nodig. Op die manier kunnen beleidsmakers gerichte maatregelen treffen om de meest prangende milieurisico’s te bestrijden.