‘Circulaire economie’ wordt 57 keer genoemd in het Klimaatakkoord en dat is volgens Michel Schuurman een goed teken, maar volgens hem mag het niet bij mooie woorden blijven. Hij vraagt de overheid om daadwerkelijk inzet te tonen en waarschuwt voor ‘circle-washing’.

Minstens de helft van de wereldwijde CO2-uitstoot komt door de winning van grondstoffen en het maken van producten. Daarom was ik positief verrast dat het begrip ‘circulaire economie’ 57 keer terugkomt in het Klimaatakkoord. Want hoewel dit akkoord uiteraard met name gaat om maatregelen die ons energieverbruik verminderen, CO2-uitstoot naar beneden brengen en de Nederlandse economie vergroenen, biedt circulaire economie en grondstoffengebruik allerlei kansen. Bijvoorbeeld voor de verduurzaming van de industrie. Door achtereenvolgens producten, onderdelen en grondstoffen langer in gebruik te houden, vindt er immers minder productie en grondstofwinning plaats – wat weer voor minder CO2-uitstoot zorgt. Dat lezen we terug in het Klimaatakkoord: ‘Op weg naar een circulaire economie wordt het bepalen van de CO2-voetafdruk (in de keten van) producten en de maximale benutting van (hernieuwbare) grondstoffen en materialen steeds belangrijker.’ En dit benadrukte staatssecretaris Van Veldhoven (Infrastructuur & Waterstaat) tijdens het Tweede Kamerdebat over het Klimaatakkoord afgelopen woensdagavond.

“Circulaire economie lijkt het nieuwe buzzword”

Er is ook een risico met zoveel aandacht voor het concept. Bij een aantal passages in het Klimaatakkoord is de context vrij hol. Circulaire economie lijkt het nieuwe buzzword in opsommingen waar de ambities over elkaar heen rollen: ‘we werken toe naar een klimaatneutrale, circulaire, duurzame, innovatieve economie’. Ook wordt het soms erg gekunsteld ingezet. Zo lezen we over circulaire warmte: ‘het opwaarderen van restwarmte in plaats van emitteren naar het milieu’. Natuurlijk goed dat dit gebeurt in het kader van CO2-reductie, en ja, het is een kringloop, maar dit is toch op z’n minst laagwaardig te noemen in economische zin. Ik denk hetzelfde bij biomassa als circulaire optie. Het is uiteraard wel effectief voor het klimaat en daar gaat het hier om, maar laten we ‘circle-washing’ voorkomen. Greenwashing is immers net een beetje passé.

“Greenwashing is passé”

In de essentie gaat het begrip circulaire economie om de verbinding tussen economie en ecologie. Het bevindt zich tussen duurzaam en ondernemen. Waar deze verbinding in het Klimaatakkoord beter gelegd wordt, is in de passages over de Grond-, Weg- en Waterbouw, organische en andere meststoffen en recycling in de Industrie. Alhoewel het hierbij nog steeds primair gaat om het sluiten van grondstofketens (en niet hele producten of onderdelen), wordt hier wel ook nadrukkelijk gekeken naar een sluitende businesscase.

“Echte potentie schuilt in circulair bouwen en Rijksinkoop”

De echte kansen voor zowel klimaat als de duurzame ondernemers in het netwerk van MVO Nederland zitten in de passages betreft circulair bouwen en Rijksinkoop. Hier zit een enorme potentie. Als de komende jaren miljoenen woningen en kantoren verduurzaamd worden en een nieuwe, decentrale energie-infrastructuur wordt gebouwd, is het slim dit zo circulair als mogelijk te doen. Dit borgt enerzijds veel waardebehoud voor de toekomst en zorgt anderzijds voor gezonde en betaalbare woningen en kantoren op de kortere termijn. Het Rijk heeft zelf in tien van de inkoopcategorieën (zoals bedrijfskleding, kantoorinrichting en ICT-hardware) gesteld in 2023 circulair te willen zijn. En in 2030 dient de kantorenportefeuille circulair beheerd te worden. Dit alles door de koppeling tussen CO2-uitstoot en product-/materiaalgebruik meetbaar te maken om vervolgens te verlagen. Hierbij kan de inzet van een CO2-schaduwprijs doorbraken stimuleren. Maar: de passage over Rijksinkoop is zeer beperkt uitgewerkt. Op dat vlak hoop ik na het Zomerreces serieuze verbetering te zien.

Kortom: ik juich de stevige verbinding tussen de klimaatopgave en circulair ondernemen toe. Want alleen met een circulaire economie kan een klimaatcrisis écht voorkomen worden. Laten we er samen daarom ook werk van maken. De ondernemers in ons netwerk zijn hier al elke dag mee bezig.

Michel Schuurman, Directeur Economie en Politiek bij MVO Nederland. Dit artikel is eerder gepubliceerd op de website van EnergiePodium