Michel Schuurman (MVO Nederland): 3 vragen over de coronacrisis en de circulaire economie

1. Wat betekent de coronacrisis voor de circulaire economie?

Deze crisis maakt twee dingen heel duidelijk. Allereerst dat veel bedrijven helemaal niet zo goed weten waar hun spullen vandaan komen. Oftewel: transparantie in de keten is ver te zoeken. Dat we zo veel moeite hadden om als Nederland snel aan voldoende mondkapjes van goede kwaliteit te komen – het geeft aan dat we kwetsbaar zijn op het moment dat er een crisis als deze toeslaat. We waren eerst al lang bezig om uit te zoeken waar we de materialen vandaan moesten halen voordat we ze überhaupt konden inzetten. Kortom: het is nu waanzinnig belangrijk om te begrijpen hoe je supply chain in elkaar zit. Waar komen je materialen vandaan? Uit een fabriek of meerdere?

Het tweede wat je ziet is dat we in een – zoals ik het noem – hypergeoptimaliseerd, lineair systeem zitten. Dit houdt in dat ondernemingen vooral sturen op de laagste kosten bij hun inkoopstrategie. Hierdoor komt veel druk op lagelonenlanden en in fabrieken waarover je geen controle hebt. En ben je dus zeer afhankelijk van slechts enkele toeleveranciers. Dat maakt je als ondernemer kwetsbaar voor als er ergens iets misgaat.

2. Wat voor maatregelen kunnen ondernemers nemen?

Wat mij betreft is nu het moment om onderzoek te doen naar jouw toeleveringsketens. Vraag aan je leverancier waar spullen vandaan komen en werk naar volledige transparantie toe. Als je wilt voorkomen dat je niet meer kunt produceren – laat staan leveren – is het zaak je minder kwetsbaar te maken. Wees bereid hier ook iets meer voor te betalen. Probeer te kijken of je zaken kunt doen met meerdere leveranciers, het liefst lokaal als dat mogelijk is. Diversifieer zo veel mogelijk om te zorgen voor back-ups. Of wees creatief en denk vooruit zoals Coolblue deed. Zij verhoogden in februari, toen de eerste coronaberichten doorsijpelden, hun verkoopprijzen. Daardoor verkochten ze toen weliswaar minder, maar hadden ze later wel meer voorraad over om te blijven leveren.

3. Welke kansen biedt circulair ondernemen hiervoor?

Ik hoop – en daar is het bruggetje met circulaire economie – dat we in enige mate af kunnen van ons kwetsbare, hypergeoptimaliseerde, lineaire systeem. En dat we dan ook meteen een deel circulariteit kunnen inbouwen. Door dat laatste word je namelijk niet alleen afnemer, maar ook toeleverancier. Je kunt zelf ook materialen verkopen, waardoor je op meerdere vlakken omzet genereert en je kwetsbaarheid afneemt. Mijn advies zou dan ook zijn: kijk naar de kwetsbaarheden in je keten, bepaal hoe je die kunt wegnemen door meer circulair te ondernemen en spreid risico’s.

Tot slot: ik hoop echt dat deze crisis een wake-up call is voor onze economie. Hoewel het menseigen is om terug te grijpen op dat wat bekend is, zie ik wel de noodzaak dat we het grootser dan ooit moeten aanpakken. Wat dat betreft is dat wat de nationale en Europese politiek gaan doen essentieel. Zo kunnen er bijvoorbeeld voorwaarden ten aanzien van verduurzaming gesteld worden bij de huidige steun aan ondernemers. Ook als de European Green Deal – die echt inzet op verandering – doorgang krijgt, is er veel mogelijk. Laten we daar met zijn allen ons best voor doen de komende tijd.

Michel Schuurman, directeur Economie en Politiek bij MVO Nederland