De nieuwe Utrechtse stadswijk Merwede is de eerste wijk in Nederland en in Europa die wordt gebouwd op basis van een nieuw type stroomcontract. Via een collectief warmtesysteem worden de woningen straks verwarmd en door een groepscontract af te sluiten is er ook nog ruimte voor voorzieningen, zoals een school en een supermarkt. Dit is een vorm van netbewuste nieuwbouw, wat zorgt voor minder impact op het elektriciteitsnet. In tijden van schaarse capaciteit op het elektriciteitsnet, kunnen op basis van netbewuste nieuwbouw meer woningen en wijkvoorzieningen worden aangesloten op het net.
In dit proefproject worden 4.225 woningen aangesloten op het stroomnet. Voor het hele project geldt 5 megawatt als maximaal te gebruiken vermogen. Doordat er een groepscontract is afgesproken, met onder meer de aannemer en de projectontwikkelaar, waar binnen verschillende innovaties zijn toegepast, blijft het verbruik van de wijk en de voorzieningen onder de afgesproken grens van 5 megawatt. Bewoners merken hier niks van en genieten het comfort zoals in elke woning het geval is.
Bouwpartijen hebben op deze manier de ruimte om zelf allerlei oplossingen te bedenken, zo lang ze maar binnen de limiet van 5 megawatt blijven. In Merwede wordt bijvoorbeeld het laden van elektrische auto’s in de winter ’s avonds uitgesteld. Dit nieuwe groepscontract is mogelijk door een nauwe samenwerking tussen de gemeente Utrecht, Stedin, projectontwikkelaars en de exploitant van het warmtekoudesysteem waarmee de wijk straks verwarmd wordt.
Netbewuste woningen
Met de ambitie van het kabinet en marktpartijen om jaarlijks 100.000 nieuwbouwwoningen te realiseren, groeit de noodzaak voor netbewuste nieuwbouw. Met het bouwen van netbewuste woningen kunnen er meer woningen worden aangesloten met de beperkte ruimte op het net. Zo kunnen de woningbouw doelstellingen gehaald worden. Een mix van woningen, maar ook belangrijke voorzieningen in een wijk, zijn mogelijk als netbewuste nieuwbouw wordt ingezet. Merwede is een voorbeeld van netbewuste bouw, waarbij een wijk minder gebruik maakt van het elektriciteitsnet. In de provincie Utrecht worden de komende tijd 6.500 woningen gebouwd op een vergelijkbare manier.
Wethouder Ruimtelijke Ordening Eelco Eerenberg is blij met deze nieuwe ontwikkeling: “Het volle stroomnet vraagt om een andere manier van denken en nieuwe slimme oplossingen. Het is mooi dat wij als gemeente Utrecht met deze oplossing vooroplopen en de aansluiting van deze nieuwe wijk zo kunnen realiseren. Het zorgt voor een wijk met voorzieningen in de buurt, zodat mensen boodschappen om de hoek kunnen blijven doen en hun kinderen naar een school dichtbij kunnen gaan. En dit kunnen we ook gebruiken voor toekomstige projecten. Zo kunnen we toch gaan bouwen aan al die woningen die zo hard nodig zijn in ons land.”
Regiodirecteur van Stedin Warmold ten Zijthoff: “Met de huidige bouwnormen worden woningen gebouwd die relatief zwaar belastend zijn voor het stroomnet. Overdag ontstaat piekbelasting door de teruglevering van stroom uit zonnepanelen en in de avond ontstaat piekbelasting doordat de warmtepomp grijze energie vraagt uit het net. Om echt te verduurzamen en het stroomnet niet onnodig zwaar te belasten moeten we naar een nieuwe standaard waarbij de energie die een woning opwekt ook zo veel mogelijk zelf benut wordt. Dat kan door apparaten slim te sturen en energie tijdelijk op te slaan in een batterij of WKO. Het project Merwedekanaal is daar een fantastisch voorbeeld van waardoor er met dezelfde capaciteit niet alleen woningen maar ook scholen en een supermarkt kunnen worden gerealiseerd.”
Bouwstenen voor toekomstige projecten
Netbewuste nieuwbouw is al mogelijk op drie manieren: met nieuw ontwikkelde ontwerpprincipes, netbudgetten of via groepscontracten zoals in de wijk Merwede is toegepast. Om te bepalen of een woning netbewust is heeft de provincie Utrecht met Stedin en brancheorganisaties NEPROM en Bouwend Nederland Netbudgetten voor nieuwbouw opgesteld. Het netbudget laat per type woning zien wat de maximale warmtevraag van een woning mag zijn tijdens het ontwerp, de bouw en installatie van de woning. Hier is gekeken naar een realistisch budget dat geen enorme kosten met zich mee brengt. Daarnaast zijn voor gemeenten, aannemers en projectontwikkelaars zogenaamde ontwerpprincipes opgesteld. Vanuit deze principes wordt gekeken welk energiesysteem het beste toegepast kan worden in een nieuwbouwwijk.