De accountant kan wel hulp gebruiken van niet-accountants (zogenoemde onafhankelijke verleners van assurancediensten) bij de controle van het duurzaamheidsverslag, betoogt Ruud Vergoossen in een opiniestuk in het FD op 24 juni. Dat lijkt ons geen goed idee.
De Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) die begin volgend jaar in gaat, biedt de mogelijkheid om duurzaamheid daadwerkelijk te integreren in de strategie van de organisatie. Maar die kans wordt gemist als accountantskantoren kiezen voor separate controle van het financiële en het duurzaamheidsverslag. Met ingang van het boekjaar 2024 is de CSRD van de EU van kracht. Vanaf begin 2025 zullen de eerste bedrijven die hieronder vallen (grote beursfondsen en organisaties van openbaar belang) een veelheid aan duurzaamheidsinformatie moeten opnemen in hun jaarverslag. Deze duurzaamheidsinformatie dient gecontroleerd te worden door een externe- en onafhankelijke deskundige. In Nederland staat daarvoor waarschijnlijk de controlerend accountant aan de lat, die daarvoor wel aan extra eisen moet voldoen. Een wetsvoorstel hiervoor ligt nu voor advies bij de RvS en wordt later in de Eerste en Tweede Kamer behandeld.
Maar accountantskantoren twijfelen of zij over voldoende kennis en menskracht beschikken om die extra controletaak uit te voeren. Zij pleiten daarom voor een tussenoplossing. Ze stellen voor om de controle van de CSRD te laten plaatsvinden door een accountant, echter dat hoeft niet noodzakelijkerwijs de controlerend accountant van het financieel jaarverslag te zijn. Op deze manier wordt het jaarverslag door twee verschillende accountants gecontroleerd.
Het voordeel voor de accountantskantoren is duidelijk: ze hoeven slechts enkele specialisten op te leiden, in plaats van dat alle accountants moeten investeren in kennis over duurzaamheid en de CSRD. Maar wij zien dit als een gemiste kans. Het gehele jaarverslag, inclusief duurzaamheidsdata, dient door een en dezelfde accountant gecontroleerd en getekend te worden. De achterliggende gedachte van de CSRD is immers om duurzaamheid te integreren in de strategie van de organisatie en niet als apart onderdeel te zien, dat los staat van het financieel jaarverslag. [Dit sluit aan bij het reeds in 2013 ontwikkelde 6 kapitalen model van de Value Reporting Foundation, gebaseerd op het uitgangspunt van “integrated Thinking”, waarbij niet alleen wordt gedacht en gehandeld vanuit financieel kapitaal maar ook vanuit 5 andere (niet) financiële kapitalen.] Indien een separate accountant de duurzaamheidsdata controleert ontstaat het risico dat de duurzaamheidsdata los worden gezien van de financiële data en strategie van de organisatie, waarmee de noodzakelijke “integrated thinking” gedachte in het geding komt. Duurzaamheidsinformatie wordt daarmee iets aparts, waar je volgens de wet aan moet voldoen. De CSRD wordt dan een compliance exercitie die geen wezenlijke verandering teweeg zal brengen, maar slechts leidt tot extra administratieve lasten.
Dat is een gemiste kans, want de CSRD biedt veel aanknopingspunten en handvatten om duurzaamheid daadwerkelijk te integreren in de strategie van de organisatie en daarmee te komen tot een toekomstbestendig business model, ook vanuit financieel perspectief. Het zou daarbij enorm helpen als het gehele jaarverslag door één accountant wordt gecontroleerd, die door een geïntegreerde bril kijkt naar de onderlinge relaties tussen financiële en niet-financiële informatie. Bovendien heeft de organisatie bij de bespreking van de jaarrekening met de directie en bij de aandeelhoudersvergadering dan één en dezelfde accountant als aanspreekpunt, die in staat is om de onderlinge samenhang tussen financiële en niet-financiële informatie te doorzien en toe te lichten. Dit is in overeenstemming met de strekking van de CSRD om duurzaamheid als integraal onderdeel van het jaarverslag te zien.
Het spreekt voor zich dat wij daarmee al helemaal geen voorstander zijn van het voorstel van Ruud Vergoossen om een andere deskundige dan de accountant (mede) verantwoordelijk te maken voor de controle van duurzaamheidsinformatie. Daarmee zal de scheiding tussen financiële en niet-financiële informatie nog groter worden, en zal mogelijk leiden tot twee afzonderlijke rapportagestromen.
Om de controle van de CSRD op een kwalitatief hoogwaardige manier uit te voeren, zullen accountantskantoren flink moeten investeren in de kennis bij bestaande accountants en veel nieuwe mensen moeten aantrekken voor de CSRD terwijl het nu al moeilijk is om voldoende medewerkers te rekruteren om bestaande controleopdrachten uit te voeren.
Toch is die stap noodzakelijk voor de toekomst van de accountancy. De omvorming van accountants tot controleurs van het geïntegreerde jaarverslag zal de maatschappelijke relevantie van het vak aanzienlijk verhogen en daarmee ook de aantrekkelijkheid van het beroep vergroten. In het hoger beroepsonderwijs zijn wij al begonnen om al onze toekomstige accountants op te leiden tot controleurs van een geïntegreerd jaarverslag, in lijn met onze toekomstvisie op het beroep van de accountant.
Egbert Willekes, Lector Futureproof control HAN University of Applied Science
Maaike Lycklama a Nijeholt, Lector Finance & Business Innovation Hogeschool Rotterdam
Marleen Janssen Groesbeek, Lector Sustainable Finance & Accounting Avans University of Applied Sciences en jurylid Nederlandse CSRD Awards die op 12 november a.s. worden uitgereikt op CSRD DAY
Dit opinie-artikel is na redactie als eerste verschenen in het FD