Op 11 mei 2021 (13.30 uur) s middags gaan een aantal onderwijsorganisaties een belangrijk en urgent onderwijsmanifest aanbieden aan fractievoorzitter en minister Sigrid Kaag. De titel van het manifest is ‘Investeren in de toekomst, is investeren in jongeren’. Dit manifest is opgesteld door The Time is Now Foundation, de Nederlandse Academie voor Duurzaam Onderwijs, Leren voor Morgen, Youth for Climate NL, de Jonge Klimaatbeweging, Teachers for Climate, Klimaat in de Klas en Fridays for Future. In het manifest wordt een pleidooi gehouden voor een politieke visie op duurzaam onderwijs.  

Een onzekere toekomst voor onze kinderen

Om een leefbare toekomst te kunnen waarborgen heeft Nederland in 2015 samen met alle andere leden van de VN, de Sustainable Development Goals ondertekend. Deze doelen moeten ervoor zorgen dat we in 2030 een leefbare, wendbare en inclusieve samenleving en planeet hebben, waarin we in balans met onze natuurlijke en sociale omgeving leven.

Het belang van duurzaam onderwijs

Investeren in de toekomst, is investeren in de jongeren. In een snel veranderende wereld is onderwijs essentieel om de kennis, vaardigheden en normen aan te leren die nodig zijn om de uitdagingen op het gebied van klimaat, milieu, circulaire economie en inclusiviteit aan te gaan.

Al in 2014 sloten 39 jongerenorganisaties een verdrag met de partijen in de Tweede kamer om meer aandacht te geven aan duurzaamheid in het onderwijs. Helaas heeft de uitwerking daarvan in concreet beleid ernstig te wensen overgelaten. We vragen ons af waarom?

De 150 organisaties die samenwerken binnen de Coöperatie Leren voor Morgen hebben daarom in samenwerking met de Time is Now Foundation het manifest “Investeren in de toekomst, is investeren in de jongeren” opgesteld. Hierin staat duidelijk wat de huidige stand van zaken is m.b.t. duurzaamheidseducatie, en zijn tevens een aantal concrete acties voor de politiek en voor de educatieve sector opgesteld.

Op dinsdag 11 mei om 13.30h uur buiten de bezoekersingang van de Tweede Kamer, wordt dit manifest “Investeren in de toekomst, is investeren in de jongeren” aangeboden aan Sigird Kaag. Uiteraard met inachtneming van de strikte Corona-regels. Gelijktijdig met het aanbieden van ons manifest zal Klimaat in de klas (een initiatief van Youth For Climate en Fridays For Future) haar eigen manifest aan aanbieden. Door zowel een manifest opgesteld door onderwijsexperts alsmede een manifest opgesteld door de leerlingen zelf aan te bieden, wordt meer politieke aandacht voor dit onderwerp afgedwongen.

De manifesten hebben steun gekregen van Generaal Middendorp namens The International Military Council on Climate and Security en Michel Scholte als Minister van de Nieuwe Economie namens MVO Nederland. Beide partijen zien een diepte-investering in duurzaam onderwijs als essentieel en willen zich hiervoor samen met ons blijven inzetten.

Wat is er nodig?

Essentieel is een duidelijke visie van de politiek en ministerie van onderwijs op de rol van educatie in het realiseren van de gewenste duurzame toekomst. Op dit moment is van expliciete visie en beleid, laat staan regie op dit gebied, geen sprake. Inhoudelijk stimuleren enkele andere departementen als LNV, I&W en EZK waar mogelijk en passend. Ons onderwijs is de laatste vijftig jaar echter nauwelijks veranderd in de essentie en maatschappelijke betekenis. De wettelijke leerdoelen voor PO en VO zijn sinds 2007 niet aangepast en, ondanks een veelbelovend proces binnen curriculum.nu, zal dat ook de komende jaren niet gebeuren. Het onderwijsdebat gaat vooral over achterstanden, salarissen en kansenongelijkheid. Dat zijn uiteraard belangrijke voorwaardelijke elementen, maar de primaire taak van het onderwijs is om scholieren en studenten voor te bereiden op de samenleving en de vraagstukken van de toekomst. Naast de vraag van ‘wat’ en ‘hoe’ is de vraag ‘waartoe’ de meest essentiële.

Van de overheid verwachten we een stimulerende en faciliterende rol op het gebied van duurzaamheidsonderwijs vanuit een visie op de betekenis van onderwijs in de transities waarvoor we ons gesteld zien. Van de educatieve sector en scholen verwachten we het inbedden van duurzaamheid in beleid en integrale programma’s. Met meer ruimte voor de docent om (vakoverstijgend) in te spelen op nieuwe maatschappelijke, wetenschappelijke, filosofische en technologische inzichten en ontwikkelingen in de school- en leefomgeving.

Met name willen we inzetten op de volgende punten:

Politiek

  1. Een landelijke regiefunctie van de overheid, om het proces van duurzame educatie te coördineren, te faciliteren en te waarborgen.
  2. Jongeren op elk beslissingsniveau actief en structureel betrekken bij de invulling van beleid rondom onderwijs.
  3. ‘Labelen’ van onderwijsgelden om te zorgen dat duurzame onderwijsontwikkeling inderdaad op de werkvloer geïnvesteerd wordt.
  4. Een stimuleringsfonds voor duurzaamheidseducatie, o.a. voor het opschalen van huidige initiatieven en begeleiding van pilotscholen voor onderwijs in duurzame ontwikkeling.
  5. Het opzetten van een programma voor Duurzame Scholen, om scholen te helpen duurzame ontwikkeling een plaats te geven in beleid en uitvoering.
  6. Heldere kwaliteitseisen voor duurzame educatie, vastgelegd in exameneisen en kwalificatiedossiers, en een actieve rol van de onderwijsinspectie om deze te verifiëren. Daarbij kan gebruik gemaakt worden van een benchmark zoals de Sustainabul (MBO), de AISHE Methode of andere instrumenten. Dit sluit aan bij ‘Quality Education’ zoals bedoeld in SDG 4.

Educatieve sector

  1. Centraal stellen van de Sustainable Development Goals in de nieuwe leerdoelen voor de maatschappelijke opgeven in de curricula van het primair onderwijs en voortgezet onderwijs en in de kwalificatiedossiers van het mbo.
  2. Het vertalen van deze doelstellingen in specifieke leerinhoud in projecten.
  3. Het bijbrengen van 21e-eeuwse vaardigheden als samenwerken, kritisch denken, creativiteit en ondernemendheid;
  4. Meer integraal onderwijs volgens de Whole School Approach: vakoverstijgend, leerjaaroverstijgend, in doorlopende leerlijnen;
  5. Het verduurzamen van eigen gebouw en bedrijfsvoering van elke onderwijsinstelling;
  6. Meer contact met de omgeving van de school: ouders, gemeente, bedrijven en maatschappelijke organisaties, om aan te haken bij actuele vraagstukken op het gebied van duurzaamheid en ecologische stabiliteit;
  7. Meer aandacht voor de individuele kwaliteiten en interesses van leerlingen in leerlinggericht onderwijs, zodat zij ontdekken aan welke vraagstukken zij in de toekomst de meest zinvolle bijdrage kunnen leveren;
  8. Minder bureaucratie en meer ruimte voor- en vertrouwen in- docenten om invulling te geven aan het lesprogramma en hun expertise, lesinhoud en didactiek doorlopend te actualiseren en benutten.

Download het manifest (pdf) 

Coöperatie Leren Voor Morgen
De Nederlandse Academie voor Duurzaam Onderwijs
De Jonge Klimaatbeweging
Klimaat in de klas
Youth For Climate
Teachers For Climate
Time is Now Foundation
International Military Council on Climate and Security (IMCCS)