De energietransitie is de belangrijkste maatregel in de strijd tegen klimaatverandering. Niemand kan tegen deze belangrijke maatregel zijn? In Nederland was het aandeel hernieuwbare energie in het jaar 2000 rond de 1,5% en in 2030 moet 70 procent van alle elektriciteit uit hernieuwbare bronnen komen om te voldoen aan het Klimaatakkoord. De vraag naar energiesystemen is in het Westen zo groot dat afzonderlijke partijen in de productieketen wereldwijd alleen maar aan het opschalen zijn. De ervaring leert dat in tijden van opschaling het lastig is om aan duurzaamheid en welzijn te denken.
Upstream (winning van grondstoffen, productie van bouwproducten, het transport en het werkelijk bouwproces) zien we dat er voor de energietransitie nieuwe mijnen worden ontgonnen, productie wordt opgeschaald, mensenrechten worden geschonden, zeldzame metalen schaars worden, en transport van materialen wereldwijd enorm toeneemt. Downstream (gebruiksfase, de sloop en afvalverwerking) zien we dat er een ongelofelijk afvalprobleem ontstaat. Zo zijn de rotorbladen van windmolens vervaardigd uit composieten om aan de unieke functionele eigenschappen te voldoen (elastisch, weerbestendig, sterk, etc.). Deze composieten zijn aan het einde van de levensduur nauwelijks recyclebaar of per deelmateriaal (hars/lijm/verf etc.) demontabel. Er komen in Nederland alleen al honderden afgeschreven rotorbladen beschikbaar, die momenteel grotendeels worden verbrand. Er bestaan leuke initiatieven van kunstenaars (zie onderstaande afbeelding) en in Flevoland worden er tegels van gemaakt, maar dit zet helaas geen ‘zoden aan de dijk’. Hetzelfde geldt voor batterijen. Er zijn verhalen dat er oude autobatterijen worden begraven in afgelegen woestijnen in de Verenigde Staten omdat deze niet gerecycled kunnen worden of omdat dit te duur is….
We kunnen concluderen dat zowel upstream als downstream wordt opgeschaald door de enorme vraag, maar nauwelijks aandacht wordt besteed aan milieu-impact en klimaatverandering. En dan hebben we het welzijn van mensen in deze column nog niet eens behandeld. Denk aan kinderarbeid en arbeidsomstandigheden in mijnen en bij fabricagelocaties.
In 2050 is onze uitstoot van broeikasgassen in Nederland met 95% afgenomen (Klimaatakkoord), maar we moeten voorkomen dat we straks een enorme nieuwe circulaire crisis krijgen van grondstoffen-schaarste, milieuvervuiling en afval in armere landen. Afspraken voor een Klimaatakkoord worden binnen de landgrenzen bepaald, maar de voorwaarden voor onze gezondheid en ons klimaat helaas niet….
