Het wemelt van de voetafdrukken die de druk van de mens op het milieu berekenen. Milieukundige Kai Fang is de eerste die een voetafdrukfamilie ontwikkelde waardoor milieuschade en uitputting van hulpbronnen beter gemeten kan worden. Promotie 24 november.
Gebrek kennis voetafdrukken
De milieuvoetafdruk, een maat die bijvoorbeeld aangeeft hoeveel grond- en wateroppervlakte een bevolkingsgroep benut, is een belangrijk instrument om een land of gebied milieuvriendelijker te maken. Maar een uniforme methode is er niet: er zijn minstens twintig verschillende systemen die naar een beperkte activiteit kijken en die ook nog ieder hun eigen methodologie hebben. Volgens Fang is er een gebrek aan kennis van de verschillende voetafdrukken waardoor de totale milieubelasting niet goed gemeten kan worden.
Eerste voetafdrukfamilie
De Leidse milieukundige is de eerste onderzoeker die een voetafdrukfamilie ontwikkelde en combineerde de ecologische voetafdruk, de energie-, koolstof- en waterafdruk. Fang: ‘Mijn onderzoek biedt een goed uitgangspunt voor de integratie van de verschillende soorten voetafdruk.’ De milieukundige onderzocht de conceptuele en wiskundige structuur van de bestaande voetafdrukken en ontwierp een systeem waarmee verschillende voetafdrukken verenigd kunnen worden in een geïntegreerde index. Hierdoor ontstaat een beter overzicht van de totale belasting van de mens op het milieu.
Planetaire grenzen
Fang slaat ook een brug tussen de onderzoekers die de voetafdruk als uitgangspunt nemen en zij die de zogenaamde planetaire grenzen centraal stellen waarbinnen mensen moeten opereren om duurzaam gebruik te maken van natuurlijke hulpbronnen. Een groep onderzoekers formuleerde in 2009 in Nature negen planetaire grenzen met bijbehorende grenswaardes in cijfers zoals de maximaal toelaatbare concentratie koolstofdioxide. Drie grenzen zijn al overschreden: klimaatverandering, verlies biodiversiteit en de hoeveelheid stikstof die door de mens uit de atmosfeer wordt gehaald.
Brazilië en Indonesië duurzamer dan welvarende landen
Met deze meest recente wetenschappelijke inzichten over de planetaire grenzen gaf Fang de milieugerichte afdrukken ook grenswaardes. Aan de hand van zijn voetafdruk-grenzenduurzaamheidsanalyse onderzocht Fang de duurzaamheid van 28 landen. Hij formuleerde planetaire grenzen op basis van bevolkingsomvang voor de koolstofuitstoot, en op basis van het bezit van natuurlijke grondstoffen voor water- en landgebruik. Brazilië en Indonesië blijken relatief duurzamer te opereren in vergelijking met 26 andere landen waaronder welvarende Europese landen als België en Nederland. Fang hoop dat zijn gecombineerde analyse landen beter in staat stelt om hun duurzaamheidsbeleid aan te passen zodat de druk van de mens op de aarde werkelijk kan verminderen.
K. Fang – Environmental footprints: Assessing anthropogenic effects on the planet’s environment