Een akkoord over Europese due diligence wetgeving (CSDDD) is voorlopig helaas nog niet bereikt. De stemming in de Raad is voor onbepaalde tijd uitgesteld. Ook in het Europese Parlement is daarom de stemming in de JURI-commissie voorlopig van de baan, net als de plenaire eindstemming die daarop moet volgen. Het is onduidelijk of er nog wijzigingen kunnen komen in de tekst van het voorstel, die de kans op een meerderheid vergroten. De tijd begint echter te dringen. Als men niet begin maart voor dit voorstel stemt, lukt het waarschijnlijk niet meer om dit dossier nog voor de verkiezingen af te ronden. 

Dit is niet wat het Nederlandse bedrijfsleven wil. Vanaf het begin van dit traject hebben wij ons uitgesproken voor Europese due diligence regels omdat een zó door en door internationale materie als ketentransparantie alleen op Europees niveau zinvol geregeld kan worden. Dat standpunt hebben wij nog steeds, zeker gezien een aantal grote verbeteringen die er tijdens dit proces zijn doorgevoerd. Zo zijn er de principes van proportionaliteit, risico-gebaseerde benadering en alleen aansprakelijkheid voor eigen handelen- met een aanvullende inspanningsverplichting om andermans handelen te verbeteren. Deze elementen zijn essentieel voor een werkbare due diligence wetgeving. 

Wel verbeterpunten mogelijk en nodig

Toch zijn er ook nog steeds verbeterpunten mogelijk en nodig. Zo zijn er nog steeds zaken waar dit voorstel erg ver gaat en verplichtingen oplegt die groter zijn dan bedrijven individueel kunnen dragen. Een van de grootste openstaande punten is nog het gebrek aan harmonisatie. 

Een Europees gelijk framework is essentieel om te voorkomen dat er een lappendeken aan verschillende, nationale wetgevingen komt. Harmonisatie moet twee doelen bereiken: er moet een minimumniveau van verplichtingen komen waar iedereen zich aan houdt. En er moeten afspraken zijn dat lidstaten geen extra nationale verplichtingen bovenop de Europese afspraken gaan stapelen. Het doel van de minimumharmonisatie wordt met dit voorstel bereikt. Het doel om ‘nationale koppen’ te voorkomen niet. Hoewel het voorstel een beperkte bepaling over harmonisatie bevat, wordt deze grotendeels onderuitgehaald in de recitals- waar lidstaten alle vrijheid gegeven wordt om bovenop de Europese bepalingen nog eigen verplichtingen toe te voegen. Daarmee wordt het nut van een Europees voorstel – gelijkluidende verplichtingen in de hele EU waar bedrijven in en buten de EU zich aan moeten houden – ondermijnd. Hopelijk is dit een punt dat nog in deze laatste fase verbeterd kan worden. 

Mocht het er onverhoopt niet komen… 

Ook als de CSDDD er ondanks alle inspanningen voorlopig niet komt, is er toch een beweging op gang gezet bij bedrijven om hun due diligence op een hoger plan te tillen. Zo zullen wij ons blijven inzetten met bijvoorbeeld de SER, ngo’s en vakbonden om 200 sectorale convenanten op te richten die CS3D compliant zijn.  

Ook de vrijwillige OESO-richtlijnen zijn afgelopen jaar herzien en een stuk veelomvattender geworden- waardoor bedrijven een nieuwe duidelijke leidraad hebben- en is er wetgeving in de maak om producten geproduceerd met dwangarbeid van de Europese interne markt te weren. Daarnaast hebben we al bestaande wetgeving om ontbossing tegen te gaan en natuurlijk de rapportage verplichting van de CSRD, waardoor een belangrijk element van het doen van due diligence- namelijk het identificeren van en rapporteren over toeleverantieketens- sowieso een verplichting wordt. Bedrijven gaan dus hard door op de ingeslagen weg. 

Laura Stam, Strategisch beleidsadviseur bij VNO-NCW en MKB Nederland