Langetermijneffect van COVID-19 op CO2-uitstoot hangt af van mate waarin herstelpakketten ‘groen’ zijn

De COVID-19 pandemie heeft een substantiële impact op sociaaleconomische activiteiten en energieverbruik, en daarmee op de CO2 uitstoot. Voor de korte termijn wordt de mondiale daling van de CO2 uitstoot geschat op 8% vergeleken met 2019, in het geval van wereldwijde verlengde lockdowns tot eind 2020. Deze schatting is gebaseerd op data en projecties van het International Energy Agency (IEA) en het Global Carbon Project. Als de lockdowns korter duren en Europa en Noord Amerika sneller herstellen in de tweede helft van 2020, zal de daling beperkt blijven tot 4-5%, Voor de lange termijn is de impact van COVID-19 op mondiale emissies zeer onzeker en zal deze beïnvloed worden door de mate waarin herstelpakketten van overheden ‘grijs’ of ‘groen’ zijn. Dat zijn de belangrijkste conclusies van een studie die is gepubliceerd door het Planbureau voor de Leefomgeving en de Duitse denktank NewClimate Institute. De studie is gedaan op verzoek van de Europese Commissie, DG CLIMA, en is de eerste in zijn soort. Hij geeft een beoordeling van de verschillende schattingen van de impact van COVID-19 op de mondiale uitstoot van broeikasgassen.

Historische daling in 2020 decennia lang volhouden om doel maximaal 1.5 °C opwarming te halen

‘De daling van emissies in 2020 is ongekend, maar is niet het gevolg van structurele veranderingen’, zegt Michel den Elzen, onderzoeker bij het PBL. Om die reden wordt verwacht dat de COVID-19 pandemie slechts een gering effect zal hebben op de schatting van de mondiale broeikasgasuitstoot in 2030, overeenkomstig de klimaatdoelen uit het Parijsakkoord op basis van een laagste-kostenscenario. ‘Een consistente, vergelijkbare daling zou decennia lang volgehouden moeten worden om het doel te bereiken van maximaal 1.5 °C opwarming zoals geformuleerd in het Parijsakkoord,’ voegt Den Elzen toe. Dit betekent dat broeikasgasreductie een cruciale rol moet spelen in de herstelstrategieën van landen, om te voorkomen dat emissies terugveren naar het oude niveau, of zelfs hoger worden dan de niveaus die eerst voor 2030 geschat waren.

Geschatte emissies voor 2030 zijn onzeker en kunnen zelfs toenemen

Het is zeer onzeker hoe de pandemie zich zal ontwikkelen, hoe overheden en de internationale gemeenschap daarop zullen reageren en hoe dit de uitstoot in de komende jaren zal beïnvloeden. Om die reden beperkt de studie zich zorgvuldig tot het omschrijven van een aantal ‘wat als’-scenario’s, gebaseerd op verkennende ‘ex post’ berekeningen voor verschillende uitstootscenario’s. De IMF scenario’s die in april 2020 zijn gepubliceerd, zijn daarbij als uitgangspunt genomen.

De ‘ex post’ berekeningen in de analyse wijzen in de richting van een jaarlijkse mondiale emissiereductie van –2.5 tot –4.5 gigaton CO2 (–4% tot –7%) in 2030, vergeleken met de emissieprojectie van recente pre-COVID beleidsprognoses, en op basis van de Baseline en Longer and New Outbreak scenario’s van het IMF. Echter, als sprake zou zijn van een terugkeer naar fossiele brandstoffen, dan is de geschatte emissiereductie in 2030 kleiner: –3.0 in plaats van –4.5 gigaton CO2 bij het Longer and New Outbreak scenario) (–5%). In het Baseline scenario kan de uitstoot zelfs toenemen: +0.5 in plaats van –2.5 gigaton CO2, dus +1%.

Kader voor het analyseren van mate waarin herstelpakketten ‘groen’ zijn

Het PBL en het NewClimate Institute hebben een kader ontwikkeld om het effect te beoordelen van fiscale stimuleringspakketten die regeringen hebben aangekondigd als antwoord op de pandemie. Met het oog daarop wordt in de studie een classificatie voorgesteld die maatregelen omschrijft als ‘groen’, ‘grijs’ of ‘neutraal’ (zowel sectorspecifiek als voor de gehele economie). Behalve het monitoren van economische herstelpakketten, is het wenselijk de milieueffecten in beeld te brengen van additionele herstelmaatregelen, zoals het redden van luchtvaartmaatschappijen, niet-gebudgetteerde maatregelen en het afzwakken of uitstellen van voorgenomen of gepland klimaatbeleid.

Met gebruikmaking van deze classificatie is een pilotstudie gedaan naar het fiscale stimuleringspakket van de Duitse regering, ten bedrage van EUR 130 miljard. ‘Groene’ herstelmaatregelen maken ongeveer 31% van het pakket uit. Zo’n 21% van het pakket is in overeenstemming met de groene maatregelen zoals die gedefinieerd zijn in het Sustainable Recovery Plan van het IEA.