Landbouw, luchtverontreiniging en verkeer zijn de belangrijkste bronnen van vervuiling in het Nederlandse oppervlaktewater. Dit blijkt uit onderzoek van Stichting RIONED, dat inzicht geeft in de herkomst van schadelijke stoffen en de rol van verschillende sectoren. De resultaten laten zien dat een gezamenlijke inspanning nodig is om de waterkwaliteit te verbeteren.
Het onderzoek brengt de herkomst van schadelijke stoffen in kaart, met een focus op vijf stoffen: stikstof, fosfaat, lood, zink en koper. “Atmosferische depositie, oftewel luchtverontreiniging (45 procent) en landbouw (30 procent) dragen het meest bij aan stikstofvervuiling”, zegt Hilde Niezen, directeur van Stichting Rioned. “Fosfaat komt voor 49 procent uit landbouw en voor 24 procent uit rioolwaterzuiveringsinstallaties. Lood wordt voornamelijk veroorzaakt door hengelsport en dakbedekking, zink door verkeer en vervoer en koper door scheepvaart. Daar waar het meest wordt uitgestoten, ligt de grootste opgave.”
Gerichte aanpak noodzakelijk
Nederland ligt niet op koers om de waterkwaliteitsdoelen van de Europese Kaderrichtlijn Water in 2027 te halen. Niezen: “De analyse van stoffenstromen op landelijk niveau biedt een overzicht van waar schadelijke stoffen in oppervlaktewater en bodem vandaan komen. Om de problemen doelmatig aan te pakken, is het noodzakelijk de emissieregistratie te verrijken met uniforme, regionale onderzoeken, vooral voor nieuwe stoffen. Daarnaast is een gerichte aanpak nodig om de waterkwaliteit te verbeteren, met duidelijke verantwoordelijkheden per sector.”
Nieuwe uitdagingen
Sinds 2015 is de uitstoot van de onderzochte schadelijke stoffen afgenomen. Zo wordt fosfaat nu beter verwerkt door rioolwaterzuiveringsinstallaties, wat de belasting van oppervlaktewater met 1.000 ton per jaar heeft verminderd. Tegelijkertijd vormen nieuwe zorgwekkende stoffen zoals PFAS en microplastics een groeiend probleem, en zijn de emissieroutes van die stoffen nog niet goed in beeld. Niezen: “Aanpak bij de bron is vaak de beste oplossing. Wat niet geloosd wordt, vormt ook geen probleem.”
