Er is actief overheidsingrijpen nodig om CO2-verwijdering uit de atmosfeer voor elkaar te krijgen. Maximale inzet op het verminderen van de broeikasgasuitstoot moet voorop blijven staan. Maar daarnaast heeft Nederland CO2-verwijdering nodig om klimaatneutraal te worden en de waarschijnlijke overschrijding van 1,5 graden temperatuurstijging terug te dringen. CO2-verwijdering komt niet vanzelf op voldoende schaal van de grond en kost veel tijd om realiseren. Het is daarom nodig om nu met beleid te beginnen. De Wetenschappelijke Klimaatraad (WKR) stelt dat de overheid beleid moet richten op permanente CO2-verwijdering, het realiseren hiervan in eigen land moet stimuleren met een inkoopprogramma, en ook beleid in Europa moet aanjagen. Zo is Nederland straks klaar voor de toekomst. Deze en andere aanbevelingen staan in het zojuist verschenen advies: ’De lucht klaren?’.
De netto broeikasgasuitstoot van Nederland moet zo snel mogelijk naar nul zodat Nederland een eerlijke en verantwoorde bijdrage levert aan de klimaatdoelen. Dit is nodig om de ergste klimaatgevolgen, zoals extreem weer en zeespiegelstijging, te voorkomen. Om de klimaatdoelen te halen is CO2-verwijdering, waarbij CO2 uit de atmosfeer wordt gehaald en langdurig wordt vastgelegd, noodzakelijk. Allereerst omdat de wereld waarschijnlijk op korte termijn over de 1,5 graden opwarming heen gaat, en CO2-verwijdering de temperatuur kan laten dalen. Het is ook nodig omdat het voor sommige uitstoters vrijwel onmogelijk is om hun uitstoot tot nul te verlagen, bijvoorbeeld voor de landbouw en de luchtvaart. Om klimaatneutraal te worden moet de overgebleven uitstoot van dergelijke sectoren gecompenseerd worden door CO2 uit de atmosfeer te verwijderen.
Maximale inzet op uitstootvermindering
Alhoewel CO2-verwijdering nodig is, waarschuwt de WKR dat de aandacht voor CO2-verwijdering niet ten koste mag gaan van de vermindering van uitstoot. CO2-verwijdering kost veel en vraagt een groot land- en energiegebruik, wat de mogelijkheden sterk beperkt. CO2-verwijdering kan er ook voor zorgen dat andere maatschappelijke vraagstukken, zoals natuurbehoud en gezondheid, in het gedrang komen. Verantwoord beleid zet maximaal in op uitstootvermindering zodat de afhankelijkheid van CO2-verwijdering klein wordt gehouden.
Heleen de Coninck, plaatsvervangend voorzitter van de WKR en voorzitter van de commissie die het advies heeft voorbereid, benadrukt de noodzaak om juist nu beleid te ontwikkelen, zowel op maximale uitstootvermindering als voor CO2-verwijdering: “De overheid zou ervoor moeten zorgen dat Nederlanders over 25 jaar niet tientallen miljarden moeten ophoesten om ons huidige teveel aan uitstoot weer uit de lucht te halen. Miljarden die dan niet aan huisvesting, gezondheid of bestaanszekerheid kunnen worden besteed.”
Richt beleid op permanente CO2-verwijdering
Er is onderscheid tussen tijdelijke CO2-verwijdering, waarbij de koolstof op een tijdschaal van decennia weer vrij kan komen, en permanente CO2-verwijdering, waarbij de koolstof minstens eeuwenlang wordt vastgelegd. De WKR vindt dat fossiele uitstoot alleen met permanente, en niet met tijdelijke, CO2-verwijdering mag worden gecompenseerd. De WKR adviseert de Nederlandse overheid het beleid alleen te richten op permanente CO2-verwijdering.
Bekijk ook de uitleg over CO2-verwijdering in het Minicollege:
Minicollege CO2-verwijdering | Video | Wetenschappelijke Klimaatraad (wkr.nl)
Start met een inkoopprogramma
Om permanente CO2-verwijdering snel op gang te brengen, adviseert de WKR de overheid om inkoop van CO2-verwijdering te starten. Hiermee kan Nederland het opbouwen van infrastructuur voor CO2-verwijdering stimuleren en snel ervaring opdoen met diverse methoden van permanente CO2-verwijdering. In tegenstelling tot andere beleidsmogelijkheden is een inkoopprogramma relatief snel in te voeren.
Neem het voortouw op Europees niveau
Nederland heeft belang bij Europees beleid voor CO2-verwijdering. Ons land heeft sectoren die hun emissies moeilijk tot nul kunnen reduceren én veel plek voor ondergrondse opslag van CO2 onder de Noordzee. We hebben dus niet alleen belang bij gezamenlijk beleid, maar ook de positie om ervan te profiteren. Bovendien zorgt Europees beleid voor een gelijke behandeling van uitstoters en voorkomt het dat bedrijvigheid verplaatst naar landen met minder strenge eisen.
‘De lucht klaren?’
In dit advies gaat de WKR in op de rol die CO2-verwijdering speelt in het klimaatbeleid, hoe de overheid hierop kan sturen en wat ze daarbij als uitgangspunten zou moeten hanteren. De WKR komt juist nu met dit advies om het nieuwe kabinet handvatten te bieden voor goed klimaatbeleid om de klimaatdoelen van 2050 te halen. Ook benadrukt de WKR de urgentie om de handschoen nu op te pakken en verantwoorde keuzes te maken zodat de miljardenrekening voor CO2-verwijdering niet wordt doorgeschoven naar de toekomst.
Over de Wetenschappelijke Klimaatraad
De WKR adviseert regering en parlement over de ontwikkeling van een klimaatneutrale en klimaatbestendige samenleving, op basis van brede wetenschappelijke inzichten en met oog voor andere maatschappelijke opgaven.
