Nederland heeft grote klimaatambities. In 2030 moet de CO2-uitstoot in Nederland met ten minste 55% zijn gedaald, als opmaat naar een klimaatneutraal Nederland in 2050. Om dit te bereiken presenteert het kabinet het beleidsprogramma klimaat. Het beleidsprogramma is gericht op 60% CO2-reductie in 2030 en beschrijft de hoofdlijnen van het beleid voor de komende jaren. Hiermee geeft het kabinet richting aan de transities die nodig zijn voor klimaatneutraliteit in 2050.

Met het oog op de klimaatdoelen en de rechterlijke uitspraak in de Urgendazaak wil het kabinet de CO2-uitstoot fors verlagen en de noodzakelijke transities richting klimaatneutraliteit aanjagen. Het beleid is gericht op de verduurzaming van de vijf sectoren: elektriciteit, mobiliteit, industrie, gebouwde omgeving en landbouw & landgebruik. Om de omslag die nodig is in elk van deze sectoren te laten slagen is ook inzet op thema’s zoals circulariteit, innovatie, burgerbetrokkenheid en werkgelegenheid noodzakelijk. Het beleid in elke sector is gestoeld op een mix van instrumenten die ervoor zorgen dat Nederland gaat overstappen op duurzame alternatieven: subsidiëren (zoals subsidies voor isolatie in woningen, de opwek van duurzame energie en de aanschaf van een elektrische auto), normeren (zoals de verplichte installatie van hybride warmtepompen vanaf 2026 en zonnepanelen op grote daken vanaf 2025) en beprijzen (zoals de aanscherping van de CO2-heffing voor de industrie en de verhoging van de vliegbelasting). Met deze beleidsmix worden duurzame technieken (financieel) aantrekkelijker gemaakt en worden huishoudens, bedrijven en maatschappelijke organisaties gestimuleerd en geholpen om te kiezen voor het duurzame alternatief.

Rob Jetten, minister voor Klimaat en Energie: “Onze ambitie is helder: we willen uiterlijk in 2050 leven in een klimaatneutraal, fossielvrij en circulair Nederland. Maar om dat te bereiken kunnen we nu geen tijd meer verliezen. We zullen op een fundamenteel andere manier moeten produceren, consumeren, reizen, wonen en energie opwekken. De keuzes die daarvoor nodig zijn, moeten bovendien nú worden gemaakt. Dit beleidsprogramma gaat ervoor zorgen dat noodzakelijke transities in de komende jaren op tempo komen, we strakker sturen op de uitvoering van afspraken en vervuilende activiteiten een eerlijkere prijs krijgen.”

Regie

Het kabinet heeft besloten de regie op het klimaatbeleid te versterken. Voor alle sectoren stelt het kabinet een restemissiedoel vast, wat duidelijk maakt hoeveel emissies die sector in 2030 nog maximaal mag uitstoten. Betrokken ministers worden verantwoordelijk voor het behalen van dit doel in hun eigen sector en de coördinerend minister voor Klimaat en Energie bewaakt de voortgang en samenhang van de uitvoering van het gehele klimaatbeleid. Ook benoemt het kabinet nog dit najaar een Klimaatraad, naar voorbeeld van de Climate Change Committee in het Verenigd Koninkrijk. Deze onafhankelijke wetenschappelijke adviesraad gaat bestaan uit 8-10 leden die het klimaatbeleid beoordeelt en er over adviseert. De Klimaatraad zal in de tweede helft van 2023 haar eerste advies over klimaatneutraliteit in 2050 opleveren. Omdat de klimaattransitie gevolgen heeft voor toekomstige generaties, werkt het kabinet een generatietoets uit waarmee de impact van maatregelen en beleidsvoorstellen op de leefomstandigheden van generaties in het heden én in de toekomst inzichtelijk wordt gemaakt. Voor de zomer is een versie beschikbaar die wordt getest aan de hand van één van de maatregelen uit het beleidsprogramma.

Beleid Industrie

De basisindustrie heeft een strategische positie aan het begin van vele industriële waardeketens van onder meer maakindustrie, voedingsmiddelen en fijn-chemie. Daarmee staat deze industrie aan de basis van vele producten die wij dagelijks gebruiken, van voedingsmiddelen tot medicijnen en van auto’s tot meubels. De industrie is essentieel voor de leveringszekerheid van deze producten. Productie van staal, plastics en brandstoffen door Europese bedrijven speelt daarom een belangrijke rol in onze bestaanszekerheid en draagt bij aan de open strategische autonomie van de EU. De noodzaak om klimaatverandering tegen te gaan, de impact op de leefomgeving te verminderen en toekomstig, duurzaam economisch potentieel op te bouwen, zal de basisindustrie blijvend veranderen.

Nederland is goed gepositioneerd voor een klimaatneutrale en circulaire industrie door haar stevige kennisbasis, geografische ligging aan de Noordzee, de beschikbaarheid van diepzeehavens voor aan- en afvoer van groene grondstoffen en energiedragers, de aanwezigheid van bestaande gasinfrastructuur en lege gasvelden voor transport en opslag van waterstof en door de synergievoordelen van bedrijven in industrieclusters. Door eerder dan anderen de noodzakelijke transitie te starten, kunnen bedrijven een koploperspositie innemen en zich blijvend onderscheiden bij het duurzaam produceren. Dit vergroot ook de exportkansen voor maakindustrie en dienstverleners die dit mede mogelijk maken. Het indicatieve restemissiedoel voor de industrie is 34,4 Mton, eventueel opgehoogd door maatwerkafspraken. Dat is een aanscherping van 5,9 Mton ten opzichte van de huidige doelstellingen. In de KEV 2021 heeft PBL geconstateerd dat de industrie op koers ligt om het doel uit het Klimaatakkoord te behalen, vooral dankzij de borging door de CO2-heffing.

Het klimaat is er niet bij gebaat als bedrijvigheid en uitstoot worden verplaatst naar het buitenland. De verduurzaming van de industrie zal hier plaats moeten vinden. Bedrijven die willen verduurzamen worden daarom door de overheid indien nodig ondersteund om de transitie te maken. Dat gebeurt met subsidies voor verduurzaming en innovatie, door in te zetten op het tijdig beschikbaar maken van hernieuwbare energie en de daarvoor benodigde infrastructuur. Dat betekent niet dat alle bedrijven de verduurzaming zullen mee maken. We accepteren dat bedrijven die deze transitie niet willen of kunnen maken, op termijn zullen verdwijnen. De overheid creëert de randvoorwaarden waarmee bedrijven de transitie kunnen maken

Vervolg

Het kabinet vindt het belangrijk om ideeën uit de samenleving te horen. Daarom start in juni een publieke consultatie. Mensen kunnen vanaf vandaag reageren op het beleidsprogramma via www.internetconsultatie.nl/beleidsprogramma_klimaat. Ook de Raad van State wordt om advies gevraagd. Na het doorlopen van deze stappen wordt het beleidsprogramma vastgesteld. De doorrekening van het Planbureau voor de Leefomgeving in de Klimaat- en Energieverkenning 2022 die in het najaar verschijnt, moet uitwijzen of het beleidsprogramma de ten minste 55% CO2-reductie in 2030 met een grote mate van zekerheid realiseert. Het kabinet zal in de komende maanden alvast in kaart brengen welke aanvullingen op het beleidsprogramma denkbaar zijn en opties voorbereiden voor nadere besluitvorming door het kabinet.

 

Foto: Rijksoverheid/Martijn Beekman