In het beleid van sectie RAI Aftermarket vormt veilige, duurzame en betaalbare mobiliteit voor iedereen het centrale vertrekpunt. Daarbij vervult de werkplaats als onmisbare schakel een centrale rol, zegt sectie­manager Jeroen van de Braak in het Jaaroverzicht 2024 van RAI Vereniging. ‘Binnen het eco­systeem van mobiliteit is de gebruiksfase van een auto immers een factor van belang. En om auto’s zo lang mogelijk op de weg te houden en de duurzaamheidsambities te kunnen realiseren zijn werkplaatsen keihard nodig. Want uiteindelijk is de meest circulaire auto een bestaand exemplaar waarmee zo lang mogelijk veilig, duurzaam en betaalbaar wordt doorgereden.

De meest circulaire auto is de bestaande auto

Het is volgens hem voor iedereen van groot belang om mobiel te kunnen zijn. ‘Daarom is de gebruiksfase zo relevent. De automotive aftermarkt maakt het immers mogelijk om iedereen zo lang mogelijk veilig, duurzaam en betaalbaar mobiel te houden. Mede ondersteund door het Nederlandse APK-­systeem levert de automotive aftermarket een belangrijke bijdrage aan het op peil houden van de kwaliteit van het rijdende wagenpark.’

Drie transities

De sectie onderscheidt een drietal maatschappelijke ambities en/of uitdagingen die een belangrijke impact hebben op de toekomstige automotive aftermarket: de digitale, circulaire en energietransitie. Bij de digitale transitie gaat het vooral om de beschikbaarheid én toegang tot voertuig­data voor automotive retail, service en dienstverleners. De digitale transitie gaat een grote rol spelen om mobiliteit innovatiever te maken. Om iedereen mee te kunnen laten profiteren is datadeling een belangrijke randvoorwaarde legt Van de Braak uit. ‘Er rijden op dit moment al bijna 60 miljoen connected voertuig­en op de Europese wegen. Dit aantal groeit naar verwachting tot 115 – 120 miljoen in 2030. De kansen voor digitalisering en innovatie rond dergelijke voertuig­en is dus enorm.

DataAct

Samen met de Europese koepel­organisatie FIGIEFA, de AFCAR Alliantie (‘freedom of repair) en de Nederlandse evenknie AFCAR NL, heeft de sectie de krachten gebundeld om de beschikbaarheid van én directe toegang tot voertuig­data mogelijk te maken. Dit heeft geresulteerd in de DataAct, waarbij de gebruiker van een connected voertuig gaat bepalen wat er met de data in de gebruiksfase gebeurt. Ondertussen wordt achter de schermen veel aandacht gevraagd voor een aanvullende sectorspecifieke dataregeling, om naast data ook bronnen en functies uit connected voertuig­en te gaan delen. De implementatie van de DataAct wordt in Nederland uitgevoerd door de Autoriteit Consument & Markt (ACM). AFCAR NL is nauw bij dit proces betrokken om het invoeringstraject te ondersteunen.

Right to Repair

De circulaire transitie die volop gaande is richt zich op de reductie van het gebruik van (schaarse) grondstoffen en materialen en het verminderen van het energieverbruik. Dit betekent dat er steeds meer (Europese) wet en regelgeving komt om de gebruiksfase van producten te verlengen zodat die langer meegaan en er minder afval komt. Goede voorbeelden zijn de Right to Repair wetgeving, Ecodesign, de Battery Act en de wettelijke CSRDrapportage die zich met name toespitst op vastleggen en uitwisselen van duurzaamheids­informatie. Het doel van Right to Repair is om consumenten meer macht te geven om reparatie van hun producten daadwerkelijk te kunnen eisen. ‘De regels zullen naar verwachting medio 2026 ingaan. Producenten moeten binnen de garantieperiode verplicht reparaties aanbieden. Het aanbieden van een vervangend product is niet voldoende. Producenten dragen bovendien de verantwoordelijkheid voor reparaties buiten de wettelijke garantieperiode. Als deze Right to Repair wetgeving in de (nabije) toekomst ook voor auto’s en accupakketten gaat gelden, dan is het evident dat dit de aftermarket (en de aftersales markt (lees de werkplaatsen) niet alleen een enorme stimulans zal geven, maar eveneens zal bijdragen aan veilige, duurzame en betaalbare mobiliteit voor iedereen.’

CO2-calculator

Daarnaast vervullen werkplaatsen een spilfunctie bij de andere pijlers onder circulariteit, namelijk: reuse, revisie, remanufacturing, refurbishment en uiteindelijk recycling. Om het hergebruik van onderdelen te stimuleren hebben RAI Aftermarket, BOVAG, ARN en Stiba hun krachten gebundeld. Met als doel het hergebruik van onderdelen een vaste plek te geven bij reparatie en onderhoud van het Nederlandse wagenpark. Van de Braak: ‘Om consumenten een goed inzicht te geven in de CO2-reductie die hergebruikte onderdelen opleveren, zijn we als branche bezig met het ontwikkelen van een CO2-calculator. Die maakt het mogelijk om voor veel voorkomende autoonderdelen de CO2-belasting inzichtelijk te maken. Hergebruik van een plaatwerk onderdeel levert gemiddeld al gauw tot 80 procent CO2-besparing op. De consument ziet met de CO2-calculator dus direct het effect van zijn of haar keuze.’ De sectie heeft in het kader van dit initiatief in het verslagjaar een werkbezoek gebracht leden bezoeken leden aan een aantal bedrijven die actief zijn op het gebied van revisie, hergebruik, remanufacturing, ontmanteling en recycling te weten: Van der Ven, Terlouw en AVT.

Van sales naar aftersales

In het kader van de energietransitie speelt ook de inzet van alternatieve aandrijvingen/ brandstoffen een rol van betekenis waarmee de automotive sector, op weg naar CO2-neutraliteit, te maken krijgt: waterstof, elektrisch, hybride, hernieuwbare brandstoffen, etc. Voor de werkplaats maakt het volgens Van de Braak niet uit met welke aandrijflijn of energiedrager zij te maken krijgen. ‘Die kan al die systemen prima duurzaam en betaalbaar onderhouden. Wel is het zo dat als gevolg van de circulaire transities het verdienmodel rondom nieuwverkoop verschuift en zelfs kantelt naar verdienmodellen waarbij reparatie, refurbishment, revisie, recycling, hergebruik en onderhoud centraal staan. Anders geformuleerd; de focus komt te liggen op aftersales in plaats van op sales. De gebruiksfase rondom de werkplaats krijgt dus steeds meer relevantie met repareerbaarheid als nieuwe trend.’

Marktontwikkelingen

Om een goed inzicht te krijgen in het aantal onderhoudsmomenten en de bestedingen in de Nederlandse consumentenmarkt, ontwikkelde de sectie samen met BOVAG de Aftersales Monitor. De cijfers laten voor de eerste helft van 2024 een significant aantal onderhoudsmomenten zien aan hybride en plugin hybride auto’s; moderne en innovatieve aandrijflijnen die in steeds grotere aantallen hun weg naar de werkplaats weten te vinden. Een andere ontwikkeling die uit de Aftersales Monitor valt af te lezen is dat het grootste deel van de onderhoudsmarkt van consumenten in Nederland voertuig­en betreft die tussen de 5.000 tot 15.000 kilometer per jaar afleggen. Dan gaat het met name om gebruikte auto’s (occasions). En om die allemaal veilig en betrouwbaar op de weg te houden vormen werkplaatsen een onmisbare schakel in de mobiliteits­keten.

Vooruitblik

De leden maken RAI Aftermarket, benadrukt Van de Braak. ‘Vandaar dat we in 2025 weer een aantal activiteiten organiseren om leden bijeen te brengen, zoals een nieuwjaarsdiner, een voorjaarsdiner, een ledendag, een vakreis en een werkbezoek (leden bezoeken leden). Allemaal initiatieven om de netwerkfunctie van de sectie te versterken.’ Het is naar zijn oordeel evident dat de invloed van Europa een steeds dominantere rol krijgt binnen de mobiliteits­wereld. ‘Het is dus van groot belang om op de eerder in dit verslag genoemde lobbydossiers op het gebied van marktwerking, mededinging en innovatiekracht (bijvoorbeeld de DataAct en de Sector Specifieke Dataregeling) en alle andere onderwerpen die te maken hebben met duurzaamheid en circulariteit (zoals Right to Repair en CSRD) invloed uit te kunnen oefenen. Vandaar dat de sectie RAI Aftermarket actief binnen haar eigen Europese koepel­organisatie FIGIEFA is vertegenwoordigd. De laatste jaren in de persoon van Cor Baltus (Alliance). Hij vervulde de afgelopen drie jaar zelfs het voorzitterschap en heeft zijn bestuurszetel onlangs overgedragen aan Alex Gelbcke (LKQ) die nu gezamenlijk namens TRAXIO en RAI Aftermarket zijn bestuursrol vervult. Daarmee is de directe invloed van de sectie RAI Aftermarket op Europese wet en regelgeving optimaal geborgd.’